অন্য যুগ অন্য পুৰুষ

অন্য যুগ অন্য পুৰুষ

ভবানীপ্ৰসাদ অধিকাৰী

১৯৬৭ চনত গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়লৈ এম এ পঢ়িবলৈ আহি বীৰেন্দ্ৰকুমাৰ ভট্টাচাৰ্যক খাৰঘুলিৰ হাউছিঙৰ ঘৰলৈ গৈ দেখা কৰিলোঁ৷ তেখেতক মই দাদা বুলি সম্বোধন কৰিবলৈ অনুমতি দিবনে নাই সুধিলোঁ ৷ মুখত তামোল এখন ভৰাই ক’লা ধঁপাতৰ এচিকটা পুনৰ মুখত সুমুৱাই পাগুলিয়াই ৰঙিয়াল ভট্টাচাৰ্যদেৱে মোৰ পিঠিত থপৰিয়াই ‘হ’ব হ’ব – সেইটো সুধিবলগীয়া কথাই নহয়’ বুলি ইতিবাচক সঁহাৰি দিলে৷

RelatedPosts

OPEN LETTER FROM MYANMAR PEOPLE TO CIVIL SOCIETY ORGANIZATIONS AND POLITICAL PARTIES OF INDIA

August 1, 2022

COLLAGE OF AFGHANISTAN (7)

July 18, 2022

The 14th Dalai Lama of Tibet and Assam: A bond of Freedom

July 6, 2022

কিমান সৰল, কিমান বিশাল হৃদয়ৰ গৰাকী আছিল বীৰেন্দ্ৰকুমাৰ ভট্টাচাৰ্য ওৰফে বীৰেনদা ৷ খদ্দৰৰ বগা পাইজামা-পাঞ্জাবী পৰিধান কৰি সাধাৰণ চেণ্ডেল এযোৰ ভৰিত সুমুৱাই প্ৰায়েই বিয়লিপৰত তেওঁ খাৰঘুলিৰ ঘৰৰ পৰা উজানবজাৰ বা পাণবজাৰলৈ খোজকাঢ়ি আহিছিল৷ মই বিশ্ববিদ্যালয়ৰ দহ নম্বৰ ছাত্ৰাৱাসৰ পৰা অকলশৰে বীৰেনদাৰ ঘৰলৈ প্ৰায়েই গৈছিলো৷

যোৱাৰ কাৰণ দুটাঃ প্ৰথম কথা, যিহেতু মই কোক্‌ৰাঝাৰ কলেজৰ পৰা স্নাতক হৈ ওলাইছিলো – আৰু কোকৰাঝাৰ সম্পৰ্কত সম্যক ধাৰণা এটা আছিল আৰু দ্বিতীয়তে মোক কেতবোৰ কিতাপৰ নাম দিছিল – যিবোৰৰ সৰহভাগেই মোৰ ব্যক্তিগত সংগ্ৰহৰ তালিকাত আছিল৷ এদিন বীৰেনদাই মোক ভবেন নাৰ্জাৰীৰ ‘বড়ো-কছাৰীৰ সমাজ আৰু সংস্কৃতি’ গ্ৰন্থখন বিচাৰিলে৷ পিছদিনা মই তেওঁৰ ঘৰলৈ গৈ দি আহিলোঁ। বীৰেনদাই গ্ৰন্থখন উৰাই-ঘূৰাই পঢ়ি বড়ো জনগোষ্ঠী সম্পৰ্কত এটা স্পষ্ট ধাৰণা হৈছিল আৰু তেওঁৰ মানৱীয়-উদাৰ দৃষ্টিভংগীৰ কষটি শিলত ঘঁহি-মাজি নিকা কৰি তুলি ধৰিছিল৷ 

১৯৬৭ চনৰ পৰা পি টি চিৰ আহ্বানত বড়োসকলৰ গৃহভূমিৰ দাবীত উদয়াচল আন্দোলন আৰম্ভ হৈছিল৷ ঘাই নেতৃত্বত আছিল সমৰ ব্ৰহ্ম চৌধুৰী আৰু চৰণ নাৰ্জাৰী৷ ব্ৰহ্ম চৌধুৰীৰ সৈতে মোৰ ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক আছিল৷ আনহাতে, চৰণ নাৰ্জাৰী কোক্‌ৰাঝাৰ কলেজৰ ৰাজনীতি বিজ্ঞানৰ অধ্যাপক আছিল বাবে মোৰ প্ৰিয় নমস্য শিক্ষাগুৰু৷ সেই দুগৰাকীয়েই নহয় – কোকৰাঝাৰ বা সামগ্ৰিকভাৱে অসমৰ বড়ো জনগোষ্ঠীৰ প্ৰায়বোৰ নেতৃস্থানীয় লোক, শিক্ষাবিদ, চিন্তবিদক মই লগ পোৱাৰ আৰু দেখাৰ সৌভাগ্য হৈছিল। বীৰেনদাই সোধা কথাবোৰ আংশিকভাৱে হ’লেও মই ৰেহা লগাই ক’ব পাৰিছিলো৷ বৰ সুক্ষ্ম আৰু সুদূৰপ্ৰসাৰী চিন্তপ্ৰসূত প্ৰশ্ন। 

এদিন আবেলি পৰত বীৰেনদাৰ ঘৰলৈ গ’লোঁ৷ দুৱাৰমুখত ৰৈ বাইদেউক সুধিলোঁ – সোমাব পাৰিমনে? আন এগৰাকী শুধ বগা ধুতী-পাঞ্জাবী পৰিধান কৰা, ডাঠ ফ্ৰেমৰ চছমা পিন্ধা, বেকব্ৰাছ কৰা এমূৰ ক’লা চুলিৰ লোকে সহাস্যবদনে বীৰেনদাৰ বিছনাখনৰ এমূৰে মুখামুখিকৈ বহি সজোৰে কথা পাতি থকা দেখা পালোঁ৷ বীৰেনদাৰ ঘৰৰ বৈঠকখানাৰ পৰাই বিছনাখন দেখা পোৱা যায়৷ পালেংখনৰ বাৰত দুটা গাৰু জাপি খিৰিকী কাষত আঁউজি বীৰেনদাই লিখা-পঢ়া কৰে৷ 

মোক দেখি বীৰেনদা উঠি আহি বৈঠকখানাত বহিল৷ উচ্চ স্বৰে ক’লে – ‘অজিত, এয়া ভবানীপ্ৰসাদ অধিকাৰী৷ লেখা-মেলা কৰে৷’ শৰ্মাদেৱে কাঁহৰ কোব মৰা ঠন্‌ঠনীয়া গলাৰে ক’লে – ‘অ’ তোমাৰ নাম শুনিছোঁ৷’

আমি তিনিও বৈঠকখানাতে বহি ভালেমান গুৰুত্বপূৰ্ণ কথা পাতিলোঁ৷ প্ৰথম পৰিচয়তে মই শৰ্মা ছাৰ বুলি সম্বোধন কৰিলোঁ৷ ছাৰে মোক তুমি বুলিয়ে সম্বোধিলে৷ বীৰেন্দ্ৰকুমাৰ ভট্টাচাৰ্য কিন্তু বীৰেনদা হৈয়েই থাকিল। কিন্তু বীৰেদাই মোক আৰম্ভণিৰে পৰা যি ‘আপুনি’ সম্বোধন কৰিছিল – মই বাৰে বাৰে অনুৰোধ কৰিও ‘তুমি’ কৰিব নোৱাৰিলো, আনকি তেওঁ অসম সাহিত্য সভাৰ সভাপতি হোৱাৰ পিছতো৷ আমি তিনিওজন বীৰেনদাৰ ঘৰৰ পৰা খোজকাঢ়ি আহি আহি খাৰঘুলিতে থকা কিৰণ বেজবৰুৱাৰ ঘৰ পালোঁ৷

প্ৰশস্ত চৌহদ৷ সন্মুখত লন এখন৷ আটকধুনীয়া ঘৰটিত সুন্দৰ চেহেৰাৰ কিৰণ বেজবৰুৱা আৰু পৰিয়াল থাকে৷ দুই বন্ধু বীৰেনদা আৰু অজিত কুমাৰ শৰ্মা ছাৰৰ মাজত মই যেন ঢোলৰ লগত টেমেকাহে৷ ভিজা মেকুৰীটো হৈ তিনিওৰে হাঁহি-ধেমালি মিশ্ৰিত, বাক্‌চাতুৰ্যযুক্ত, সমাজ জীৱনৰ অতিশয় গুৰুত্বপূৰ্ণ বিষয়ৰ তাত্ত্বিক বিশ্লেষণাত্মক আলোচনাবোৰ শুনি তবধ মানিলো৷ তিনি বিচক্ষণৰ মাজত মই কোন কূটা? 

কিৰণ বেজবৰুৱা বাৰ এট ল ৷ আইনজীৱী৷ ৰাজনৈতিক দৰ্শনৰ ফালৰ পৰা সমাজবাদী ধাৰাৰ ভাষ্যকাৰ৷ চেহেৰাৰ ফালৰ পৰা মূৰৰ সোঁমাজেৰে সেওতাটো ফালি টিপটপ হৈ থাকে৷ গুৰুগম্ভীৰ, অল্পভাষী৷ ৰসজ্ঞ৷ বীৰেনদা আৰু শৰ্মা ছাৰৰ দৰে তামোল নাখায়৷ বত্ৰিশটা দাঁত নিকা-চাফা৷ পিন্ধনত ছুট-টাই৷ ঘৰত অৱশ্যে পাইজামা-পাঞ্জাবী পিন্ধে৷ ব্ৰহ্মা-বিষ্ণু-মহেশ্বৰৰ দৰে এৰা-এৰি নাই৷ তিনিও সদালাপী৷ এদিনো পৰচৰ্চা কৰা নেদেখিলোঁ৷ অন্তৰৰ অন্তঃস্থলৰ পৰা তেওঁলোক ধুনীয়া কাৰণে সমস্ত জগতখনকে ধুনীয়া দেখে৷

এই ত্ৰিমূৰ্তিয়ে একো একোবাৰ গহীন হৈ পৰে অসমৰ সমস্যা একোটাক লৈ৷ যিহেতু মোক বীৰেনদাৰ দৰে বুদ্ধিজীৱীয়ে গুৰুত্ব দিয়া বুলি ভাবিছে – সেই কাৰণে মোক উদ্দেশ্য কৰিও দুই-চাৰিটা প্ৰশ্নবোধক নিক্ষেপ কৰে। বিশেষকৈ বড়ো জাতিৰ নৱ অভ্যুত্থানৰ বিষয়টো গণতান্ত্ৰিক দৃষ্টিভংগীৰে আৰু জাতিতত্বৰ দিশৰ পৰা চালিজাৰি চাই গভীৰ আলোচনাত মগ্ন হৈছিল৷ মোৰ পৰা বড়ো জনগোষ্ঠীৰ আৰ্থ-সামাজিক অৱস্থাৰ চমু খতিয়ান লৈছিল।

অসমৰ শাসকীয় চৰকাৰখনে কিমান গভীৰভাৱে বিষয়টোৰ অন্তৰ্ভাগত প্ৰৱেশ কৰিছিল নাজানো; কিন্তু উক্ত তিনিগৰাকী চিন্তানায়কৰ আধুনিক, মনোবৈজ্ঞানিক বা মনস্তাত্বিক বিশ্লেষণ তাৎপৰ্যপূৰ্ণ আৰু দিগদৰ্শী আছিল৷ এখন শোষণহীন, বৈষম্যহীন, সকলো জনগোষ্ঠীৰে আদৰ্শ বাসভূমি ৰূপে অসম গঢ়াৰ স্বপ্নত বিভোৰ হৈছিল তিনিওগৰাকী সমাজবাদী নেতা৷ মই সেই অৰ্থপূৰ্ণ আলোচনাৰ আড্ডাৰ পৰা ভাৰতীয় ৰাজনীতিৰ পুৰোধাসকলৰ বিষয়ে সম্যক ধাৰণা ল’ব পাৰিছিলো৷ 

কিৰণ বেজবৰুৱাই জনতা আমোলত বিধায়ক নিৰ্বাচিত হৈ ৰাজনীতিৰ পথাৰত সফলতা লাভ কৰিছিল আৰু গুণগত চিন্তাক কামত খটুৱাইছিল৷ পৰৱৰ্তীকালত অজিতকুমাৰ শৰ্মাদেৱো সংসদলৈ নিৰ্বাচিত হৈ শক্তিশালী ভূমিকা পালন কৰিছিল৷

বীৰেনদা থাকিল চিন্তা আৰু ভাবজগতত – হাতত শক্তিশালী কলমটো লৈ৷

30-05-2022 [ Headline Image: Birendra Kumar Bhattacharya]

Mahabahu.com is an Online Magazine with collection of premium Assamese and English articles and posts with cultural base and modern thinking.