অসমত কোনো অসমীয়া মুছলমান নাই

ব্ৰিটিছ শাসকসকলে ১৮৭৪ চনত বংগদেশৰ পৰা পূৰ্বৰ আহোম ৰাজ্যক কাটি আনি তাৰ লগত কছাৰী ৰাজ্য আৰু কোচ ৰাজ্যৰ একাংশ জোৰা লগাই অসম নামৰ ভৌগলিক অৱয়ব এটা সৃষ্টি কৰিছিল৷ আমি আজি যিটো অসমীয়া বুলি জাতিসত্ত্বা গঢ়ি তুলিবলৈ চেষ্টা কৰি আছোঁ, সেইটো হ’ল এই ভূখণ্ডক লৈ তৈয়াৰ কৰিবলৈ যত্ন কৰা এটা বিমূৰ্ত সত্তা মাত্ৰ ৷

পুৰণি কামৰূপৰ ধ্বংসাৱশেষৰ ওপৰত গঢ়ি উঠা কোচ, কছাৰী আহোম ৰাজ্যৰ মাজত মিলতকৈ অমিলেই বেছি থাকিলেও এটা সাংঘাতিক মিলো আছিল ৷ সেইটো হৈছে ৰাজ্যকেইখনত জাত-পাত বিভাজন, বৰ্ণ বিভাজন প্ৰচুৰ পৰিমাণে থাকিলেও কোনো ধৰ্মীয় বিভাজন নাছিল৷ এই তিনি ৰাজ্যত ধৰ্মৰ পৰিবৰ্তে অসংখ্য বৃত্তিয়াল বা সম্প্ৰদায়ৰ বিভাজনহে আছিল৷ ইয়াৰ অৱশে৷ আমি আজিও অসমীয়া সমাজত দেখিবলৈ পাওঁ ৷

Would You Choose a Life Without Social Media?

November 5, 2025

Germany’s disinformation battleground: how Telegram networks shape EU narratives

October 31, 2025

জুবিন গাৰ্গৰ মৃত্যু আৰু GEN Z ৰ প্ৰতিক্ৰিয়া!

October 30, 2025

প্ৰতাপ সিংহ স্বৰ্গদেউৰ দিনত মোমাই তামুলীয়ে নতুনকৈ গাঁও পাতিছিল–‘তেলী, মালী, ধোবা, চমাৰ, কমাৰ, তাঁতী, সোণাৰী সকলো জাতিৰ মানুহ ফালিলে৷ দুই ভাইৰ এপোৱা চাৰি ভাইৰ দোপোৱা, ছই ভাইৰ তিনিপোৱা, আঠ ভাইৰ চাৰিপোৱা এই ক্ৰমে নৰাৰ পৰা বংগালৰ দো-সীমালৈকে দেশ পাতিলে৷ দৈয়াংগ, বচা পাতিলে’ (দেওধাই অসম বুৰঞ্জীৰ অন্তৰ্গত দাঁতিয়লীয় বুৰঞ্জী, পৃষ্ঠা-৯৫)৷

এই গাঁওসমূহত কোন কোন আছিল চাওক– মহামত্যবৰ্লভ ব্ৰাহ্মণ ২ ঘৰ, গণক ২ ঘৰ, কাঠৰ ২ ঘৰ, কলিতাৰ ২ ঘৰ, কেওট ২ ঘৰ, কোচ ২ ঘৰ, চুটিয়া ২ ঘৰ, বুৰুক ২ ঘৰ, বৰীয়া ২ ঘৰ, অহম ২ ঘৰ, গৰিয়া ২ ঘৰ, মৰিয়া ২ ঘৰ, কৈৱৰ্ত ২ ঘৰ, হাৰি ২ ঘৰ–এই ক্ৰমে পাতিলে (দেওধাই অসম বুৰঞ্জীৰ অন্তৰ্গত দাঁতিয়লীয়া বুৰঞ্জী, পৃষ্ঠা ৯৫)৷

“এই ভূ-খণ্ডই মধ্যযুগতে ধৰ্মীয় পৰিচয় পৰিহাৰ কৰিছে৷ তেনেস্থলত নতুনকৈ এই শব্দ যুগলৰ আমন্ত্ৰণে জাতিটোৰ স্বকীয়তাক ক্ষতি কৰিছে৷ যিহেতু অসমত ‘অসমীয়া হিন্দু’ বুলি কোনো পৰিচয় নাই, তেন্তে কাৰ স্বাৰ্থ সিদ্ধিৰ বাবে ‘অসমীয়া মুছলমান’ শব্দ দুটা আমদানি কৰা হ’ল, সেয়া চিন্তা কৰিবলগীয়া ৷”

আজিৰ প্ৰেক্ষাপটত এনে সাম্প্ৰদায়িক শ্ৰেণীকৰণ ভুল হ’লেও এইসমূহেই আছিল তেতিয়াৰ আহোম ৰাজ্যৰ সাধাৰণ সাম্প্ৰদায়িক শ্ৰেণীকৰণ ভুল হ’লেও এইসমূহেই আছিল তেতিয়াৰ আহোম ৰাজ্যৰ সাধাৰণ সাম্প্ৰদায়িক বিভাজন৷ এই বিভাজনত পুৰি খাবলৈও ‘অসমীয়া মুছলমান’ নাই ৷

অসমত কোনো অসমীয়া মুছলমান নাই — [**গুৱাহাটীঃ** ৰাজ্য চৰকাৰে গঠন কৰা ৭টা উপগোট/সমিতিৰ পৰামৰ্শ অনুসৰি ৫টা অসমীয়া মুছলিম উপগোট গৰিয়া, মৰিয়া, জলহা, দেশী আৰু চৈয়দক খিলঞ্জীয়া **অসমীয়া মুছলমান** সম্প্ৰদায় হিচাপে চিহ্নিত কৰাত অনুমোদন জনাইছে ৰাজ্যিক কেবিনেটে।]

এই তালিকাত গৰিয়া-মৰিয়াসকল আছে । তেনেহ’লে অসমীয়া মুছলমান আকাশৰ পৰা কিয় সৰি পৰিল? কোচ ৰাজ্যৰ ক্ষেত্ৰতো একেই কথা খাটে ৷ দৰং ৰাজবংশাৱলীৰ মতে– ‘কপাসক অনিলন্ত মেঘনাৰায়ণ তাংক দিলা ধোৱা তাঁতী যত জোলাগণ৷’ (দৰং ৰাজবংশালী– পৃ-৫২)

ইয়াত জোলা নামৰ ইছলাম ধৰ্ম পালন কৰা তাঁতীসকলৰ বিষয়ে উল্লেখ কৰা হৈছে৷ কিন্তু কোনো ধৰ্মীয় পৰিচয়ৰ বিষয়ে উল্লেখ নাই ৷ কছাৰী ৰাজ্যতো প্ৰজাসকলৰ মাজত বৃত্তি আৰু গোষ্ঠী পৰিচয়ৰহে প্ৰাধান্য আছিল৷

নামনি অসমৰ ‘দেশী’সকলতো সকলো স্বকীয় বৈশিষ্ট্যযুক্ত অসমীয়া জনজাতি যেনহে লাগে৷ যিহেতু মধ্যযুগৰ নথি-পত্ৰত উল্লেখ থকা সেই গৰিয়া, মৰিয়া, জোলা বা দেশীসকল এতিয়াও বৰ্তি আছে, গতিকে তেওঁলোকৰ ওপৰত ‘‘অসমীয়া মুছলমান’’ৰ দৰে শিপাবিহীন পৰিচয় এটা কিয় জাপি দিয়া হ’ল সেইটো লক্ষণীয়৷

“পুৰণি কামৰূপৰ ধ্বংসাৱশেষৰ ওপৰত গঢ়ি উঠা কোচ, কছাৰী আহোম ৰাজ্যৰ মাজত মিলতকৈ অমিলেই বেছি থাকিলেও এটা সাংঘাতিক মিলো আছিল ৷ সেইটো হৈছে ৰাজ্যকেইখনত জাত-পাত বিভাজন, বৰ্ণ বিভাজন প্ৰচুৰ পৰিমাণে থাকিলেও কোনো ধৰ্মীয় বিভাজন নাছিল৷ এই তিনি ৰাজ্যত ধৰ্মৰ পৰিবৰ্তে অসংখ্য বৃত্তিয়াল বা সম্প্ৰদায়ৰ বিভাজনহে আছিল৷ ইয়াৰ অৱশে৷ আমি আজিও অসমীয়া সমাজত দেখিবলৈ পাওঁ ৷”

আজি অসম বুলি পৰিচিত ভূ-খণ্ডত মধ্যযুগত ৰাজত্ব কৰা ৰজাসকল অধৰ্মী বুলি ক’ব নোৱাৰি ৷ কিন্তু তেওঁলোকৰ বাবে ধৰ্মৰ উপলব্ধি অলপ বেলেগ আছিল ৷ তেওঁলোকে গাখীৰ পোৱাটোতহে গুৰুত্ব দিছিল ৷ সেয়া গাখীৰ ছাগলীৰ নে গৰুৰ নে ম’হৰ নে ঘোঁৰাৰ গাখীৰ সেইটোত তেওঁলোকে বেছি গুৰুত্ব নাছিল ৷

সেয়ে দৈৱশক্তিৰ কৃপা পাবলৈ তেওঁলোকে মন্দিৰ, সত্ৰ, মাজাৰ সকলোতে দক্ষিণা দিছিল ৷ ব্ৰাহ্মণ গোঁসাই পীৰ আদি সেই সময়ৰ ভগৱানৰ লগত যোগাযোগকাৰীসকলৰ সকলোৱেই সমানে মাটিভেটি দান পাইছিল ৷ ৰজাই মাত্ৰ সকলোফালৰ পৰাই কৃপাদৃষ্টি পোৱাটোতহে গুৰুত্ব দিছিল।

দৰং ৰাজবংশাৱলীৰ মতে নৰনাৰায়ণৰ সময়ত……

বৈষ্ণৱে থাকয় নামক ধৰি৷

নটে ভাটে পাকে কীৰ্তন কৰি৷

যবনে ফাচ্চিৰ্ কৰে কোৰাণ

স্বধৰ্মত পৰে নিচিন্তে আন ৷’…(দৰং ৰাজবংশাৱলী, পৃষ্ঠা- ১১৫)

আহোম ৰজা প্ৰমত্ত সিংহই যিদৰে ৰুদ্ৰেশ্বৰ আৰু শুক্ৰেশ্বৰ দেৱালয় পুনৰ নিৰ্মাণ কৰাইছিল, সেইদৰে গা অসুখ হোৱাত হেনো মক্কাতো পূজা দিবলৈ মানুহ পঠাইছিল ৷ (গুণাভিৰাম বৰুৱাৰ আসাম বুৰঞ্জী, পৃষ্ঠা-৮১)৷

দেখা গৈছে এই ভূ-খণ্ডই মধ্যযুগতে ধৰ্মীয় পৰিচয় পৰিহাৰ কৰিছে৷ তেনেস্থলত নতুনকৈ এই শব্দ যুগলৰ আমন্ত্ৰণে জাতিটোৰ স্বকীয়তাক ক্ষতি কৰিছে৷ যিহেতু অসমত ‘অসমীয়া হিন্দু‘ বুলি কোনো পৰিচয় নাই, তেন্তে কাৰ স্বাৰ্থ সিদ্ধিৰ বাবে ‘অসমীয়া মুছলমান’ শব্দ দুটা আমদানি কৰা হ’ল, সেয়া চিন্তা কৰিবলগীয়া ৷

গতিকে আমি সকলোৱে সোনকালেই ‘অসমীয়া মুছলমান’ শব্দ যুগল পৰিহাৰ কৰি বাকীসকলে অসমীয়া জনগোষ্ঠীৰ দৰে গৰিয়া, মৰিয়া, দেশী, জলহা বা জোলাসকলকো নিজৰ প্ৰাচীন ঐতিহ্যপূৰ্ণ পৰিচয়েৰে চিনাকি দিবলৈ সুবিধা দিব লাগে৷ এই বিষয়ত সংশ্লিষ্ট জনগোষ্ঠীকেইটা আৰু চৰকাৰ সকলোৱেই গুৰুত্ব দিয়া উচিত৷

(লেখক যোৰহাট জগন্নাথ বৰুৱা মহাবিদ্যালয়ৰ ভূতত্ত্ব বিভাগৰ সহকাৰী অধ্যাপক)

Images from different sources

Mahabahu.com is an Online Magazine with collection of premium Assamese and English articles and posts with cultural base and modern thinking. You can send your articles to editor@mahabahu.com / editor@mahabahoo.com (For Assamese article, Unicode font is necessary)