আতংক আৰু ৰোগ

সংঘমিত্ৰা কাশ্যপ

হঠাৎ কেতিয়াবা কোনো বিশেষ কাৰণ নোহোৱাকৈ আপুনি উদ্বেগ আৰু অত্যাধিক ভয়ৰ আক্ৰমণ বলি হয় নেকি যি কেইবা মিনিটৰ বাবে থাকে?

হয়তো তেতিয়া আপোনাৰ হৃদস্পন্দন বাঢ়ি যায়,অত্যাধিক ঘাম ওলায়, আৰু আপুনি এনে অনুভৱ কৰে যেন আপুনি উশাহ ল’ব নোৱাৰে বা স্পষ্টভাৱে ভাবিব নোৱাৰে!

এই আক্ৰমণবোৰ অপ্ৰত্যাশিত সময়ত সংঘটিত হয় নেকি, যাৰ ফলত আপুনি যিকোনো সময়তে আকৌ এনে এটা ঘটনা হোৱাৰ সম্ভাৱনাৰ বিষয়ে চিন্তা কৰে?

আচলতে এই কথাবোৰ লগত সংযুক্ত থকা হৈছে বস্তুটো হৈছে আতংক আক্ৰমণ বা panic attack। আতংক আক্ৰমণ হৈছে তীব্ৰ ভয়ৰ এক আকস্মিক ঘটনা যি কোনো প্ৰকৃত বিপদ বা স্পষ্ট কাৰণ নাথাকিলে তীব্ৰ শাৰীৰিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ সৃষ্টি কৰে।

আতংকৰ আক্ৰমণ অতি ভয়াৱহ হ’ব পাৰে। যেতিয়া আতংকৰ আক্ৰমণ হয়,তেতিয়া এজন ব্যক্তিয়ে এনে অনুভৱ কৰে যেন তেওঁ নিয়ন্ত্ৰণ হেৰুৱাইছে, হৃদআক্ৰমণ হৈছে বা আনকি মৃত্যু মুখলৈ যেন গৈ আছে ।

এক আতংকজনক আক্ৰমণৰ ফলত সাধাৰণ, ভাবুকিহীন পৰিস্থিতিৰ প্ৰতিক্ৰিয়াস্বৰূপে আকস্মিক, সংক্ষিপ্ত ভয়ৰ অনুভূতি আৰু তীব্ৰ শাৰীৰিক প্ৰতিক্ৰিয়া হয়।

যেতিয়া ব্যক্তি এজনৰ আতংকৰ আক্ৰমণ হয়, তেওঁৰ প্ৰথমেই উশাহ লোৱাত অসুবিধা হ’ব পাৰে। ঘন কৈ উশাহ লৈ থাকিলেও তেওঁ অস্থিৰ হৈ থাকিব পাৰে। বহুতো লোকৰ জীৱনকালত মাত্ৰ এটা বা দুটা আতংকৰ আক্ৰমণ হয়, আৰু সমস্যাটো আঁতৰি যায়, সম্ভৱতঃ যেতিয়া এক চাপপূৰ্ণ পৰিস্থিতিৰ সমাপ্তি হয়।

কিন্তু যদি এজন ব্যক্তিৰ বাৰে বাৰে, অপ্ৰত্যাশিত আতংকৰ আক্ৰমণ হৈছে আৰু আন এটা আক্ৰমণৰ নিৰন্তৰ ভয়ত দীঘলীয়া সময় অতিবাহিত কৰিছে, তেন্তে ই বিকাৰৰ ৰূপ ল’ব পাৰে।

আতংকৰ আক্ৰমণ সাধাৰণতে হঠাতে আৰম্ভ হয়। ইয়াৰ কোনো সতৰ্কবাৰ্তা নাথাকে। ই যিকোনো সময়ত যিকোনো পৰিস্থিতিতে হোৱাৰ সম্ভাৱনা থাকিব পাৰে। যেনে গাড়ী চলাই থকা, টোপনি যোৱা বা ব্যৱসায়িক সভাৰ মাজত আদি।

আতংকৰ আক্ৰমণৰ বহুতো তাৰতম্য থাকে, কিন্তু লক্ষণবোৰ সাধাৰণতে মিনিটৰ ভিতৰতে বৃদ্ধি পাব পাৰে । তেতিয়া আতংকৰ আক্ৰমণ হ্ৰাস হোৱাৰ পিছত এজন ব্যক্তিয়ে ভাগৰুৱা আৰু জীৰ্ণ অনুভৱ কৰিব পাৰে।

আতংকৰ আক্ৰমণত সাধাৰণতে অন্তৰ্ভুক্ত থকা লক্ষণসমূহ হৈছে :

আসন্ন ধ্বংস বা বিপদৰ অনুভূতি

নিয়ন্ত্ৰণ হেৰুওৱা বা মৃত্যুৰ ভয়

দ্ৰুত, তীব্ৰ হৃদস্পন্দনৰ হাৰ

ঘাম ওলোৱা

কঁপি থকা বা জোকাৰি যোৱা

উশাহ চুটি হোৱা বা আপোনাৰ ডিঙিত টান হোৱা

ওকালি অহা

পেট ৰঙা পৰা

বুকুৰ বিষ

মূৰৰ বিষ

মূৰ ঘূৰোৱা, পাতল হোৱা বা মূৰ্চ্ছা যোৱা

জঠৰতা বা জিনজিননি সংবেদন

অবাস্তৱতা বা নিৰ্লিপ্ততাৰ অনুভূতি আদি।

এই আতংকৰ আক্ৰমণ বিভিন্ন কাৰকৰ ফলত হ’ব পাৰে। ই কেৱল যে মানসিক ভাৱে দুৰ্বল ব্যক্তিৰ লগত হে হয় তেনে নহয়। ই যিকোনো সাধাৰণ এজন ব্যক্তিৰ জীৱনত যিকোনো মূহুৰ্ততে সংযুক্ত হৈ পৰিব পাৰে। তাৰে কিছু মূল কাৰণ হৈছে :

১/ পাৰিবাৰিক ইতিহাস: উদ্বেগৰ বিকাৰ, যাৰ ভিতৰত আছে তেনে ব্যক্তিৰ প্ৰায়ে এই অসুবিধা হোৱা দেখা যায় আৰু এইক্ষেত্ৰত পৰিয়ালৰ ইতিহাসও সংযুক্ত হৈ থাকে। পৰিয়ালৰ যিকোনো এজন ব্যক্তিৰ এই সমস্যা থাকিলে আন সদস্যৰো হোৱাৰ আশংকা থাকে।

২/ মানসিক স্বাস্থ্যৰ সমস্যা: উদ্বেগবিকাৰ, হতাশা বা অন্যান্য মানসিক ৰোগ থকা লোকসকলৰ আতংকৰ আক্ৰমণ হোৱাৰ সম্ভাৱনা অধিক।

৩/ পদাৰ্থৰ অপব্যৱহাৰৰ সমস্যা: সুৰাপান আৰু ড্ৰাগৰ আসক্তিয়ে আতংক আক্ৰমণৰ আশংকা বৃদ্ধি কৰিব পাৰে।

তাৰ বাহিৰেও জীৱনৰ মুখ্য চাপ, যেনে প্ৰিয়জনৰ মৃত্যু বা গুৰুতৰ ৰোগ, এক বেদনাদায়ক ঘটনা, যেনে যৌন আক্ৰমণ বা গুৰুতৰ দুৰ্ঘটনা ,জীৱনৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰিৱৰ্তন, যেনে বিবাহ বিচ্ছেদ ,ধূমপান বা অত্যাধিক কেফেইন গ্ৰহণ, শৈশৱৰ শাৰীৰিক বা যৌন উৎপীড়নৰ ইতিহাস আদিও ইয়াত প্ৰভাৱ পেলোৱা পৰিলক্ষিত হয়।

এতিয়া আহো যে আতংক আক্ৰমণৰ বিকাৰৰ চিকিৎসা কেনেদৰে কৰা হয়:

যদি ব্যক্তি এজনে আতংকজনিত বিকাৰৰ লক্ষণ অনুভৱ কৰি আছে, প্ৰথমেই তেওঁক স্বাস্থ্য সেৱা প্ৰদানকাৰী এজনৰ কাষলৈ লৈ যোৱা উচিত।ব্যক্তিজনৰ ইতিহাস আলোচনা কৰাৰ পিছত, এক অসম্পৰ্কিত শাৰীৰিক সমস্যাই তেওঁৰ লক্ষণবোৰ সৃষ্টি নকৰাটো নিশ্চিত কৰিবলৈ হয়টো স্বাস্থ্য সেৱা প্ৰদানকাৰী এজনে শাৰীৰিক পৰীক্ষা কৰিব পাৰে।

এজন স্বাস্থ্য সেৱা প্ৰদানকাৰীয়ে তেওঁক মানসিক স্বাস্থ্য পেছাদাৰী এজনৰ ওচৰলৈ প্ৰেৰণ কৰিব পাৰে, যেনে মনোৰোগ বিশেষজ্ঞ, মনোবিজ্ঞানী, বা নিদানিক সমাজ কৰ্মী। কাৰণ এই ৰোগৰ ক্ষেত্ৰত মনোৰোগ বিশেজ্ঞসকলৰ নিতান্তই প্ৰয়োজন হয়। আতংকৰ বিকাৰ সাধাৰণতে মনোচিকিৎসাৰ দ্বাৰা চিকিৎসা কৰা হয় আৰু কেতিয়াবা ঔষধ বা দুয়োটাই ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

জ্ঞানীয় আচৰণ চিকিৎসা (চিবিটি), এক গৱেষণা-সমৰ্থিত প্ৰকাৰৰ মনোচিকিৎসা, সাধাৰণতে আতংকবিকাৰৰ চিকিৎসাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। চি.বি.টি.-য়ে ব্যক্তি এজনৰ আতংকিত আক্ৰমণৰ সময়ত বা আগতে হোৱা অনুভূতিবোৰৰ প্ৰতি চিন্তা কৰা, আচৰণ কৰা আৰু প্ৰতিক্ৰিয়া কৰাৰ বিভিন্ন উপায় শিকায়। আতংকৰ আক্ৰমণৰ সময়ত উদ্বেগ আৰু ভয়ৰ শাৰীৰিক সংবেদনৰ প্ৰতি বেলেগ ধৰণে প্ৰতিক্ৰিয়া কৰিবলৈ শিকিলে আক্ৰমণবোৰ কম সঘনাই হ’ব পাৰে।

woman holding her head — Photo by David Garrison on Pexels.com

তাৰ বাহিৰেও আন এটি চিকিৎসা পদ্ধতি হৈছে এক্সপোজাৰ থেৰাপী। ই হৈছে এক সাধাৰণ চিবিটি পদ্ধতি যি ব্যক্তি এজনে পৰিহাৰ কৰি থকা কাৰ্যকলাপত জড়িত হোৱাত তেওঁক সহায় কৰিবলৈ আতংক বিকাৰৰ সৈতে সম্পৰ্কিত ভয় আৰু বিশ্বাসৰ সন্মুখীন হোৱাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে। এক্সপোজাৰ থেৰাপী কেতিয়াবা শিথিলকৰণ ব্যায়ামৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

ইয়াত যদি আমি ঔষধৰ কথা ক’বলৈ যাওঁ তেনেহ’লে আতংকআক্ৰমণ আৰু আতংকৰ বিকাৰৰ চিকিৎসাত সহায় কৰিব পৰা ঔষধবোৰৰ ভিতৰত আছে এণ্টিডিপ্ৰেচেণ্ট ঔষধ আৰু অন্যান্য।কিন্তু এইয়া মাত্ৰ চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ অনুসৰি হে গ্ৰহণ কৰা উচিত।

যদিও আতংকৰ আক্ৰমণ আৰম্ভ হোৱাৰ ঠিক পিছতে তাৎক্ষণিকভাৱে নাইকিয়া কৰাৰ কোনো উপায় নাই, কিন্তু আক্ৰমণটো সমাধান নোহোৱালৈকে লক্ষণবোৰ নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ কিছুমান পদক্ষেপ ল’ব পাৰে আমি ঘৰতে ল’বলৈ যত্ন কৰিব পাৰোঁ , যাৰ ভিতৰত আছে:

১/ গভীৰ উশাহ-নিশাহৰ অভ্যাস কৰা: হাইপাৰভেণ্টিলেটিং হৈছে আতংকৰ আক্ৰমণৰ লক্ষণ যি ভয় বৃদ্ধি কৰিব পাৰে। গভীৰ উশাহ-নিশাহে আক্ৰমণৰ সময়ত আতংকৰ লক্ষণবোৰ হ্ৰাস কৰিব পাৰে। আপোনাৰ নাকৰ মাজেৰে যিমান পাৰে লাহে লাহে, গভীৰভাৱে আৰু লাহেকৈ উশাহ লওঁক আৰু আকৌ আপোনাৰ মুখৰ মাজেৰে লাহে লাহে উশাহ লওঁক আৰু এৰি দিয়ক । আপোনাৰ চকু বন্ধ কৰক আৰু আপোনাৰ উশাহ-নিশাহত মনোযোগ দিয়ক। ই এক খুব সহজ আৰু উপযুক্ত পদ্ধতি।

২/ পেশী শিথিল কৰা: উদ্বেগৰ আক্ৰমণৰ ফলত এজন ব্যক্তিৰ পেশী টান হ’ব পাৰে। চাপ হ্ৰাস কৰিবলৈ এবাৰত এটা পেশী গোট শিথিল কৰাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিব লাগে।

young girl in despair — Photo by Meruyert Gonullu on Pexels.com

তাৰ বাহিৰেও যদি আপোনাৰ চিনাকি এজন ব্যক্তিৰ যদি আতংকৰ আক্ৰমণ হৈছে, আপুনি তেওঁলোকক সহায় কৰিবলৈ বিচাৰিছে তেনেহ’লে প্ৰাথমিক অৱস্থাত নিম্নলিখিতবোৰ কাম সমূহ কৰিব পৰা যায় : প্ৰথমেই তেওঁলোকৰ সৈতে থাকক আৰু শান্ত হৈ থাকক।তেওঁলোকক কি প্ৰয়োজন জানিবলৈ চেষ্টা কৰক।

তেওঁলোকক বৰ্তমানৰ ওপৰত মনোযোগ দিয়াত সহায় কৰক।প্ৰতিটো উশাহ আৰু উশাহ এৰিবলৈ লাহে লাহে ৫লৈ গণনা কৰি গভীৰ উশাহ লোৱাত সহায় কৰক। লাহেকৈ আৰু আত্মবিশ্বাসেৰে তেওঁলোকক আশ্বাস দিয়ক যে তেওঁলোক সুৰক্ষিত আৰু আক্ৰমণটো অস্থায়ী। পানী খাবলৈ দিয়ক।

কিন্তু কিছুমান আতংকৰ আক্ৰমণত এনে লক্ষণ থাকে যি শাৰীৰিক সমস্যাৰ দৰে হ’ব পাৰে, যেনে হৃদআক্ৰমণ, তেতিয়া জৰুৰীকালীন চিকিৎসা যত্ন লওঁক।

যদিও এই সমস্যাৰ সমাধান বৰ্তমানে উপলব্ধ, তথাপিও সজাগতা আৰু সাৱধানতাৰ সদায়েই প্ৰয়োজন। সেয়ে কোনো ব্যক্তিৰ এই অসুবিধা হ’লে আওকাণ নকৰি যিমান পাৰে সহায় কৰিব চেষ্টা কৰা উচিত।

grayscale photography of woman touching her eyes — Photo by Juan Pablo Serrano Arenas on Pexels.com

[সংঘমিত্ৰা কাশ্যপ, মনোবিজ্ঞানী]

Images from different sources.

Mahabahu.com is an Online Magazine with collection of premium Assamese and English articles and posts with cultural base and modern thinking. You can send your articles to editor@mahabahu.com / editor@mahabahoo.com ( For Assamese article, Unicode font is necessary)