আপুনি বাৰু জানে নে আমৰ উৎপত্তিৰ আদিভূমি অসম?

-ডা° সুকৃতি চৌধুৰী |

গৰম দিনবোৰ পাৰ হৈ যোৱাৰ লগে লগেই আমৰো চিজন গ’ল৷ মোৰ নিচিনা অনাথ কাৰণেই কাৰোবাৰ দৃষ্টিত”ব্যৱহাৰ নজনা বেকৱাৰ্ড অভদ্ৰ ছোৱালী ” ৰ গছত উঠি কলি আম পাৰি নিমখ জলকীয়া সানি খোৱাটো আছিল বিৰাট চখ৷ অ হয়____এবাৰ কিয় হাজাৰবাৰ ক’ম মই____মই নলবেইৰা গাওঁলীয়া ছোৱালী____গৌৰৱ কৰো মোৰ প্ৰাণৰ ঠাই খন লৈ_____গৌৰৱ কৰো মোৰ মোৰ হিয়াৰ আপোন মানুহবোৰৰ সৰলতাক লৈ___আপুনি মোক হাজাৰ ঠাট্টা-মস্কৰা কৰক____মই এই পৰিচয় লৈয়েই আছিলো, আছো আৰু শেষ উশাহ পৰ্যন্ত থাকিম____

RelatedPosts

Comparative Legal Analysis of the Role of Artificial Intelligence in Human Rights Protection

January 19, 2025

স্মাৰ্টফোন, সামাজিক মাধ্যম আৰু শৈশৱৰ ‘ছন্দপতন ৰিষ্ট’?

January 19, 2025

Hindenburg Research Shuts Down: The End of an Era in Activist Short Selling!

January 18, 2025

আমৰ বিষয়ে লিখা মোৰ পুৰণি লেখাটো যদি পঢ়ে মই বৰ কৃতাৰ্থ হ’ম৷

 আম

====

আপুনি আম খাই ভাল পায় নে ? ল’ৰা-বুঢ়া, পুৰুষ-নাৰী, ধনী-দুখীয়া সকলোৰে অ’তিশয় প্ৰিয় ফল –আম ৷ ভাৰতবৰ্ষত উপলব্ধ 911 প্ৰকাৰৰ আম দেশৰ প্ৰতিটো কোণতেই অ’তিশয় আগ্ৰহেৰে খোৱা হয় ৷ সিন্ধ্ৰী আৰু কাশ্মীৰী সকলে আমক “অপ্প”, গোৰখা সকলে “আপ”, কুমায়ুণৰ পাহাৰীয়া অঞ্চলত “আম”, তামিলত “মাম-বড়হম” আৰু ” মাংগাই”, অন্ধ্ৰ প্ৰদেশত “মিমিডি”, কেৰেলাত ” মাংগা” আৰু পৰ্তুগীজ সকলে “মংগা” পাঠান সকলে “নফৰক” বুলি কয় ৷

আম এবিধ সুপ্ৰাচীন ফল ৷ ডিকেণ্ডেলীয়ে এটা অধ্যয়নত কয় যে মানুহে 4000 বছৰৰ আগৰে পৰা আমৰ খেতি কৰি আহিছে ৷ লিখিত আছে যে খৃষ্টপুৰ্ব 327 চনত আলেকজেণ্ডাৰে ভাৰত আক্ৰমণ কৰিবলৈ অহাৰ সময়ত সিন্ধু উপত্যকাত আমৰ বাগিচা দেখি অ’তিশয় মোহিত হৈছিল ৷ খৃষ্টপুৰ্ব 110 ত নিৰ্মিত ভাৰহুটৰ বৌদ্ধস্তুপৰ দেৱালত আমৰ চিত্ৰ দেখা যায় ৷ বৌদ্ধ ইতিহাসকাৰ ফাহিয়েনে লিখি গৈছে যে ভগৱান বুদ্ধদেৱক আম্ৰঅধৰীকাই হেনো এখন আমৰ বাগিচা উপহাৰ দিছিল যাতে ইয়াৰ ছাঁত বহি শান্তিৰে ধৰ্মচৰ্চা কৰিব পাৰে ৷ কেতবোৰ সমকালীন গ্ৰন্থত এইবুলি উল্লেখ আছে যে হিউয়েনচাঙেহে হেনো আম সৰ্বপ্ৰথমে ভাৰতৰ পৰা আন দেশলৈ নিছিল ৷ অপ্ৰাসঙ্গিক যদিও কওঁ> বৌদ্ধ ধৰ্ম সংক্ৰান্তীয় কেতবোৰ কিতাপত “ধৰ্ম” শব্দটোৰ উল্লেখ “ধম্ম” বুলিহে পাইছো দেই ৷ এই বিষয়ে পিছত লিখিবলৈ মনত এটা ইচ্ছা ক্লিক্ হৈ গ’ল ৷ যি কি নহওঁক, আজি আমৰ কথাহে ক’ম ৷ মোগল সম্ৰাট বাবৰে তেওঁৰ অমৰ কীৰ্তি ” তুজুক-ই-বাবৰী” নামৰ গ্ৰন্থত আমক সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ ফলৰ আখ্যা দি গৈছে ৷ চৈধ্য শতিকাত লিখিত আমীৰ খুচৰুৰ লিখনিবোৰৰ মাজত আমক ভাৰতৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ ফল আৰু “বাগ কী শ্বান” বুলি কোৱা হৈছে ৷ ফ্ৰান্সৰ পৰ্যটক বৰ্নিয়াৰ 12 বছৰ মোগল সম্ৰাট ঔৰংগজেৱৰ ব্যক্তিগত চিকিৎসক আছিল ৷ বৰ্নিয়াৰে 1663 খৃষ্টাব্দত এখন ভ্ৰমণ বৃতান্ত লিখে ৷ এই সোঁৱৰণত তেওঁ  উল্লেখ কৰিছে যে ভাৰতত পোৱা আমৰ দৰে সোৱাদভৰা মিঠা একো বস্তুয়েই পৃথিৱীৰ ক’তো দেখা নাই ৷ ষোল্ল শতিকাত মোগল সম্ৰাট আকবৰে বিহাৰৰ দ্বাৰভাংগা নামে ঠাইত এক লাখ আমগছৰ এখন বাগিচা লগাইছিল বুলি জনা যায় ৷ “আইন-ই-আকবৰী” গ্ৰন্থত আমৰ বহুতো প্ৰসংগ উল্লেখ আছে ৷

ভাৰতৰ পৰা আমৰ আমদানি কৰা প্ৰথমখন বিদেশী দেশ মালয়েছিয়া আছিল বুলি ইতিহাসে কয় ৷ 15 শতিকাত ভাৰতৰ পৰা নিয়া আম ফিলিপাইন্সত সফলতাৰে ৰোপণ কৰা হয় ৷ পৰ্তুগীজ সকলে গোৱাৰ পৰা নিয়া আম পুব আফ্ৰিকাত সফল ৰোপণ কৰে ৷ 1885 খৃষ্টাব্দত ফ্লোৰিডালৈ ভাৰতৰ পৰা নিয়া আমৰ বীজ ৰোপণ কৰাৰ চেষ্টা কৰা হৈছিল যদিও এজোপাও আম নগজিল ৷ ইয়াৰ পিছত 1888 খৃষ্টাব্দত কোলকাতাৰ পৰা 35 ডাল আমৰ গছ শিপাৰে সৈতে ফ্লোৰিডালৈ নি ৰোপণ কৰে আৰু সফল হয় ৷ আজি ফ্লোৰিডাৰ আমৰ বাগিচা 2800 হেক্টৰ মাটিত বিস্তৃত আৰু বুজন পৰিমাণৰ আমৰ উৎপাদন হয় ৷ আনহাতে 1825 খৃষ্টাব্দত ভাৰতৰ পৰা ইজিপ্তলৈ আমৰ পুলি আৰু বীজ নি সফল ৰোপণ কৰা হয় ৷ এতিয়া ইজিপ্তত 3200 হেক্টৰ মাটিত আমৰ বাগিচা আছে আৰু বৃহৎ পৰিমাণৰ আমৰ উৎপাদন কৰা হয় ৷

কিন্ত আমৰ আদিভূমি কি ?  অসম ৷ হয় ঠিকেই পঢ়িছে অসম ৷ শ্ৰী ইন্দ্ৰজিৎ লালৰ দ্বাৰা সম্পাদিত Indian Horticulture নামৰ আলোচনীখনৰ কোনো এটা সংখ্যাত  মই এইবুলি পঢ়িবলৈ পাইছিলো যে  অসম আৰু বাৰ্মাৰ অৰণ্যই  হ’ল আমৰ আদিভূমি ৷ ইয়াৰে পৰাই হেনো প্ৰাচীন কালতেই আমৰ বীজ সংগ্ৰহ কৰি সংকৰ কৰা পদ্ধতিৰে উন্নতমানৰ  আমৰ জাত তৈয়াৰ কৰি এইবিলাক সিন্ধু সভ্যতাৰ বিভিন্ন ঠাইত ৰোপণ কৰিছিল ৷ পিছলৈ উত্তৰ ভাৰত আৰু তাৰ পিছত দক্ষিণ ভাৰতলৈ বিয়পিছিল ৷ মই অকপটভাৱে স্বীকাৰ কৰো যে আমৰ আদিভূমিৰ বিষয়ে ইয়াতকৈ অধিক একো নাজানো ৷ সমগ্ৰ বিষয়টোৰ ওপৰত বিস্তাৰিত আৰু গহন অধ্যয়নৰ দৰকাৰ আছে ৷ আশাকৰো আগ্ৰহী সকলে মন দিব ৷

প্ৰাকৃতিক ভাৱে হোৱাৰ বাদেও বিভিন্ন ৰকমৰ সংকৰ পদ্ধতিৰে উৎপাদন কৰা আমৰ প্ৰকাৰ বৰ্তমান প্ৰায় 4 হেজাৰ ৷ ভাৰতত 911 প্ৰকাৰৰ আম পোৱা যায় বুলি প্ৰথমেই কৈছো ৷ কিন্ত সকলো প্ৰকাৰৰ আমেই সুস্বাদু নহয় ৷ সুস্বাদু আমৰ প্ৰকাৰৰ ভিতৰত —আলফান্সো, বম্বে গ্ৰীণ, লেঙেৰা, চফেদা, দশহৰী, চৌশা, সেন্দুৰী, মালিহাবাদী, মালদহী, হেমলেট, কালীপৰী, গোপালভোগ আদি প্ৰধান ৷ পাশ্চাত্যৰ দেশত কেৱল আলফন্সো আমেই অধিক পচন্দৰ আৰু অপ্ৰতিদ্বন্দ্ব্বী ৷

ভাৰতৰ 20 লাখ হেক্টৰ মাটিত প্ৰতিবছৰে গড়ে প্ৰায় 4,41,620 টন আম উৎপাদন হয় ৷ আমৰ অধিক উৎপাদন হোৱা ঠাইবোৰৰ ভিতৰত পুবৰ মালদা, দ্বাৰভাংগা, উত্তৰৰ ভাগলপুৰ, চাহাৰণপুৰ, মলিহাবাদ আৰু দক্ষিণৰ বিশাখাপট্টনম, চিত্তোৰ, ৰত্নাগিৰি, বহলগাম আদি ঠাইত ব্যাপকভাৱে আমৰ উৎপাদন কৰে ৷ ভাৰতত সকলো প্ৰকাৰৰ ফল উৎপাদনৰ  বাগিচাভূমিৰ 60% ভূমি কেৱল আমৰেই বাগিচা ৷

এজোপা আমগছ 60 বছৰৰ পৰা এশ বছৰলৈকে জীয়াই থাকে ৷ কলম দি উৎপন্ন কৰা  আমগছৰ পুলিত 4 বছৰৰ পৰা দহ বছৰৰ ভিতৰত আম লাগে ৷ প্ৰথমে 50 ৰ পৰা 75 টালৈকে আম লাগে আৰু দহ বছৰৰ পুলিত 300 ৰ পৰা 500 আম লাগে ৷ আলফান্সো জাতৰ আমগছত দহ বছৰৰ পিছত 1000 ৰ পৰা 1500 আম লাগে ৷ 20 বছৰ পিছত এনে আম গছত 2000 ৰ পৰা 4000 আম লাগে ৷ সাধাৰণভাৱে এজোপা বেমাৰ নলগা আৰু উপযুক্তভাৱে পালিত পুৰঠ আমগছত 3000 লৈকে আম লাগে ৷

আমত প্ৰচুৰ পৰিমাণে ভিটামিন A আৰু ভিটামিন C থাকে ৷ আমৰ গুটি প্ৰ’টিন, কাৰ্ব’হাইড্ৰেট, কেলচিয়াম আৰু ফচফৰাচৰ ভৰাল ৷ বহুঠাইৰ মানুহে আমৰ গুটি শুকুৱাই পিচি খাদ্য আৰু ঔষধত প্ৰয়োগ কৰে ৷ আমৰ গুটিৰ পৰা তেলো বাহিৰ কৰে আৰু এই তেল বিভিন্ন ঔষধত লাগে ৷

কোনো কোনো ঠাইত আমৰ গুটি শুকুৱাই ইয়াৰ দুটুকুৰা কৰে ৷ তাৰ পিছত ফনীৰ দৰে দাঁত বনাই লয় ৷ ইয়াৰ দ্বাৰা মুৰ ফনিয়াই মুৰৰ শুকান ছাল উঠে আৰু উফি নোহোৱা হয় বুলি বিশ্বাস কৰে ৷

নেপাল আৰু ভূটানত আমৰ গুটিৰ ওপৰ পিনে ফুটা কৰি ইয়াত পাৰা ভৰাই ফুটাটো মমৰে বন্ধ কৰি তাৰ পিছত সৰবৰাহ কৰে ৷

আমৰ পাতৰ মালা মাংগলিক অনুষ্ঠানত লাগে ৷ আমডালি যজ্ঞ আদিৰ ধৰে ধৰ্মীয় অনুষ্ঠানত লগায় ৷

আমৰ পৰা তৈয়াৰী কৰা মুৰব্বা, চৰবত, টফী, পাপৰ, খাদ্যত দিয়া পাউডাৰ, চাটনি বনায় ৷

কেচা আম সিজাই পিতিকি মিঠা আৰু নিমখীয়া “পন্না” বনায় ৷

 কেচা আম টুকুৰা টুকুৰা কৈ কাটি গুৰৰ সৈতে সিজাই সিজাই “গুৰুম্ভা” বনায় ৷

আনহাতে পন্নাৰ লগত  নিমখ, জালুক আৰু ক’লা নিমখ মিহলাই শুকানকৈ পিহি পিহি “আমচুৰ ” বনায় ৷

ৰুটিৰ সৈতে পন্না বা গুৰুম্বা বা আমচুৰ খোৱাৰ কথা ভাবি ভোকেই লাগি গ’ল ৷

সৰুতে এজাক সমনীয়া ছোৱালীৰ সৈতে আমৰ কলি সৰুকৈ কাটি নিমখ জলকীয়া সানি খোৱাৰ কথাটো মনত পেলায়েই মুখৰ পানী পৰি গ’ল ৷ হয়তো জীৱনত আকৌ এবাৰ কেতিয়াও এনেকৈ খাবলৈ নেপাম ৷

আমৰ বিভিন্ন ধৰনৰ আচাৰৰ কথা নিলিখো ৷ মই জানো আপোনাৰ ঘৰতো দুবটলমান নিশ্চয় বনাই থৈছে ৷

আমক লৈ বহুতো সাধুকথা আৰু পৰম্পৰাও আছে ৷ আপুনি যদি ঘৰত বনোৱা আমৰ আচাৰ খুৱায় তেনেহ’লে ভৱিষ্যতে লিখিম ৷ আজিলৈ নমস্কাৰ