আফগানিস্তানঃ তালিবানে বহু বিষয়ত মহিলাক নিষিদ্ধ কৰিছে !

আফগানিস্তানঃ তালিবানে বহু বিষয়ত মহিলাক নিষিদ্ধ কৰিছে

হাফিজুল্লাহ মাৰুফ

“মই বহুত আশাৰে প্ৰৱেশ পৰীক্ষালৈ বুলি গৈছিলো। কিন্তু বিষয় নিৰ্বাচনৰ কাগজখন দেখি মোৰ প্ৰিয় বিষয়টো বিচাৰি নাপালোঁ।”

পূব আফগানিস্তানৰ লাঘমান প্ৰদেশৰ তেওঁ ছাত্ৰী এগৰাকী। বিবিচিয়ে তেওঁৰ সুৰক্ষাৰ বাবে তেওঁৰ প্ৰকৃত নাম ব্যৱহাৰ কৰা নাই।

দেশখনৰ তালিবান শাসকসকলৰ নতুন ব্যৱস্থাৰ বাবেই ফাতিমাৰ সাংবাদিকতা বিষয়ত কেৰিয়াৰ গঢ়ি তোলাৰ সপোন বিপন্ন হৈছে।

বেছিভাগ কিশোৰীক স্কুলত পঢ়া নিষিদ্ধ কৰাৰ এবছৰৰ পাছত তালিবানে ৰাজহুৱা বিশ্ববিদ্যালয়ত মহিলাসকলে কোনবোৰ পাঠ্যক্ৰমত নামভৰ্তি কৰিব পাৰে তাৰ ওপৰত ব্যাপক নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰিছে।

‘মই সাংবাদিক হোৱাৰ সপোন দেখিছিলো, ৰেডিঅ’ আৰু টিভিত কাম কৰিব বিচাৰিছিলো। মই নাৰীৰ অধিকাৰৰ বাবে যুঁজ দিব বিচাৰিছিলো’-বিবিচিৰ আগত ফাতিমাই কয়।

২০২১ চনৰ আগষ্ট মাহত ক্ষমতা দখল কৰাৰ পিছত তালিবানে হাইস্কুললৈ ছোৱালীৰ শিক্ষা নিষিদ্ধ কৰাৰ বাবে তেওঁ স্কুলত শেষ বৰ্ষটো সম্পূৰ্ণ কৰিবলৈ নাপালে।

উগ্ৰপন্থী সংগঠনটোৱে কয় যে বয়সস্থ ছোৱালীক পুনৰ বিদ্যালয়ত প্ৰৱেশ কৰিবলৈ অনুমতি দিবলৈ সঠিক “ইছলামিক পৰিৱেশ” সৃষ্টি কৰাৰ প্ৰয়োজন আছে, কিন্তু তেওঁলোকে ক্ষমতালৈ ঘূৰি অহাৰ এবছৰতকৈও অধিক সময়ৰ পিছতো বেছিভাগ প্ৰদেশতে এইটো এতিয়াও হোৱা নাই, বাতৰি অনুসৰি কট্টৰপন্থীসকলৰ কথা প্ৰকাশ পাইছে – গ্ৰুপটোৱে ইয়াৰ বিৰোধী হৈয়েই থাকে।

কিন্তু তালিবানে সঁচাকৈয়ে সিদ্ধান্ত লৈছিল যে যিসকল ছোৱালীয়ে স্কুলৰ শেষ বছৰত পঢ়িছিল, তেওঁলোকেও বিশ্ববিদ্যালয়ৰ প্ৰৱেশ পৰীক্ষাত অৱতীৰ্ণ হ’ব পাৰিব।ফাতিমাৰ উত্তেজনা অৱশ্যে হ্ৰস্বকালীন আছিল।

তালিবানৰ ৰেহাই মহিলাসকলে বাছি ল’ব পৰা বিষয়সমূহৰ ওপৰত সীমাবদ্ধতাৰে আহিছিল, কিন্তু পুৰুষসকলৰ ক্ষেত্ৰত নহয়।

আফগানিস্তানঃ তালিবানে বিশ্ববিদ্যালয়ৰ বহু বিষয়ত মহিলাক নিষিদ্ধ কৰিছে!

উদাহৰণস্বৰূপে, ফাতিমাই সাংবাদিকতা অধ্যয়ন কৰাৰ আশা কৰা নাংগাৰহৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত, তেওঁৰ চুবুৰীয়া প্ৰদেশখনত এতিয়া ছোৱালীক ১৩টা বিষয়ৰ ভিতৰত মাত্ৰ সাতটা বিষয়ৰ মাজৰ পৰাহে নিৰ্বাচন কৰাৰ অধিকাৰ দিয়া হৈছে। মহিলাসকলে সাংবাদিকতা, কৃষি, পশু চিকিৎসা, অভিযান্ত্ৰিক বা অৰ্থনীতি আদি বিষয় লোৱাৰ অনুমতি নাই।

প্ৰৱেশ পৰীক্ষাত উত্তীৰ্ণ হ’লেও এইবোৰ বিষয়ত পঢ়া-শুনা কৰা ছোৱালীবোৰৰ বিষয়ে ফাতিমাই কয়, “এতিয়া তেওঁলোকৰ সকলো আশা নাইকিয়া হৈ গ’ল।”

নাংগাৰহৰত তেওঁলোকৰ বাবে মুকলি কৰা সাতটা অনুষদত আগবঢ়োৱা পাঠ্যক্ৰমৰ ভিতৰত নাৰ্চিং, ধাত্ৰী বা সাহিত্যৰ দৰে বিষয়ত পৰীক্ষা দিয়াৰ বিকল্প দিয়া হৈছিল তেওঁক আৰু আন মহিলা ছাত্ৰীসকলক। তাত প্ৰৱেশ পৰীক্ষাৰ তদাৰক কৰা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অধ্যাপকসকলে বিবিচিক নিশ্চিত কৰে যে ল’ৰাবোৰে বিচৰা যিকোনো বিষয় বাছি ল’ব পাৰিব।

“বিষয় নিৰ্বাচনৰ কাগজখন আমাক আগতীয়াকৈ দিয়া হোৱা নাছিল। যেতিয়া আমি – প্ৰায় ১০ গৰাকী ছোৱালীৰ এটা দলে কাগজখন দেখিলোঁ আৰু আমি বিচৰা বিষয়বোৰ বিচাৰি নাপালোঁ, আমি সকলোৱে চকুলো টুকিলোঁ।”

মহিলা ছাত্ৰীৰ বাবে পছন্দ বিশ্ববিদ্যালয়ভেদে বেলেগ বেলেগ হ’ব পাৰে, আৰু ছাত্ৰীসকল দেশৰ কোনটো অংশত আছে তাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি বিবিচিয়ে বিচাৰি পাইছে। সকলো প্ৰদেশতে মহিলাসকলক চিকিৎসা আৰু নাৰ্চিং গ্ৰহণ কৰাৰ লগতে শিক্ষক প্ৰশিক্ষণ আৰু ইছলামিক অধ্যয়নৰ অনুমতি দিয়া হৈছে।

কিন্তু পশু চিকিৎসা বিজ্ঞান, অভিযান্ত্ৰিক, অৰ্থনীতি আৰু কৃষি দেশজুৰি মহিলাসকলৰ বাবে সীমাহীন যেন লাগে, আনহাতে সাংবাদিকতা অধ্যয়নৰ সুযোগ অত্যন্ত সীমিত।

ফাতিমা আৰু তাইৰ বন্ধু-বান্ধৱীৰ বাবে শিক্ষাগ্ৰহণ এক কঠিন যাত্ৰা হৈ পৰিছে। স্কুল বন্ধ হৈ থকাৰ পাছৰে পৰা তেওঁলোকে ঘৰতে বিশ্ববিদ্যালয়ত প্ৰৱেশৰ বাবে প্ৰস্তুতি চলাব লগা হৈছে। ফাতিমাই আন ছোৱালীৰ সৈতে গোট অধ্যয়নৰ আয়োজন কৰিছিল। তেওঁ কয়,”আমাৰ অঞ্চলত টিউচন ক্লাছ লোৱাৰ কোনো সুযোগ নাই। সকলোবোৰ বন্ধ আছিল।”

শিক্ষা বিষয়াসকলে আশা কৰিছে যে এই বছৰ আফগানিস্তানত এক লাখ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে (৩০ হাজাৰ মহিলাকে ধৰি) বিশ্ববিদ্যালয়ৰ প্ৰৱেশ পৰীক্ষা দিব।

শিক্ষাবৰ্ষটো হয় মাৰ্চ বা আগষ্ট মাহৰ পৰা আৰম্ভ হয়, আৰু সাধাৰণতে প্ৰৱেশ পৰীক্ষাৰ ফলাফল ঘোষণা হ’বলৈ দুমাহৰ পৰা তিনিমাহ সময় লাগে। এতিয়া তালিবান পুনৰ ক্ষমতালৈ অহাৰ লগে লগে কেতিয়া ফলাফল প্ৰকাশ পাব সেয়া কোনেও নিশ্চিত নহয়।

পুৰুষ আৰু মহিলা ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে পৃথকে পৃথকে পৰীক্ষা দি আহিছে – তালিবানৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীক লিংগ অনুসৰি পৃথক কৰাৰ নিয়ম অনুসৰি – যেনে ৰাতিপুৱা ল’ৰা, দুপৰীয়া ছোৱালী বা পৰীক্ষা হলত স্ক্ৰীণ ব্যৱহাৰ কৰি। প্ৰাৰ্থীৰ সংখ্যা বেছি হোৱা কিছুমান প্ৰদেশত দুই-তিনি দিনৰ ভিতৰত প্ৰৱেশ পৰীক্ষা অনুষ্ঠিত হৈছিল।

কৰ্মীসকলে কয় যে অনাগত বছৰবোৰত বিশ্ববিদ্যালয়ৰ বাবে আবেদন কৰা মহিলা ছাত্ৰীৰ সংখ্যা ভয়ংকৰভাৱে হ্ৰাস পাব, যদিহে তালিবানে ৬ৰ পৰা দ্বাদশ শ্ৰেণীৰ ছোৱালীৰ বাবে মাধ্যমিক বিদ্যালয় পুনৰ মুকলি নকৰে।

লাঘমান প্ৰদেশত যোৱা বছৰ প্ৰায় ১২০০ গৰাকী ছোৱালীয়ে পৰীক্ষা দিয়াৰ বিপৰীতে এই বছৰ এই সংখ্যা মাত্ৰ ১৮২ গৰাকী ছোৱালীলৈ হ্ৰাস পাইছে।

তালিবানৰ বিষয়াসকলে এই নিষেধাজ্ঞাক তুচ্ছজ্ঞান কৰিছে।

উচ্চ শিক্ষা মন্ত্ৰণালয়ৰ পৰীক্ষা বিভাগৰ মুৰব্বী আব্দুল কাদিৰ খামুছে কয় যে ছোৱালীয়ে নিজৰ প্ৰিয় বিষয় বাছি ল’ব পাৰে, মাত্ৰ তিনিটা বা চাৰিটাক বাদ দি।

তেওঁ কয়,”আমি মহিলাৰ বাবে পৃথক শ্ৰেণীৰ ব্যৱস্থা কৰিব লাগিব। কিছুমান অঞ্চলত মহিলা প্ৰাৰ্থীৰ সংখ্যা কম। গতিকে আমি মহিলাসকলক কিছুমান বিশেষ পাঠ্যক্ৰমৰ বাবে আবেদন কৰিবলৈ দিয়া নাই।”

এইবাৰ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ স্থানৰ সংখ্যা এতিয়াও প্ৰকাশ কৰা নাই বিষয়াসকলে। তালিবানৰ দখলৰ পিছত আফগানিস্তানৰ শিক্ষা খণ্ড বেয়াকৈ প্ৰভাৱিত হৈছিল আৰু যোৱা বছৰ আমেৰিকাৰ নেতৃত্বত বাহিনী প্ৰত্যাহাৰৰ পিছত প্ৰশিক্ষিত শিক্ষাবিদৰ পলায়ন হৈছে।

যোৱা দশকবোৰত দেশখনৰ অৰ্থনীতি বহুলাংশে বিদেশী সাহায্যৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল আছিল যদিও তালিবানে সকলো মাধ্যমিক বিদ্যালয়তে ছোৱালীক প্ৰৱেশ কৰিবলৈ অস্বীকাৰ কৰাৰ পিছত সাহায্য সংস্থাসমূহে শিক্ষা খণ্ডৰ প্ৰতি সমৰ্থন আংশিকভাৱে – আৰু কিছুমান ক্ষেত্ৰত সম্পূৰ্ণৰূপে – প্ৰত্যাহাৰ কৰিছে।

আফগানিস্তানত ৰৈ যোৱা বহু শিক্ষক কৰ্মচাৰীয়ে মাহৰ পিছত মাহ ধৰি দৰমহা নোপোৱাকৈ আছে। ছোৱালীয়ে কোন বিষয়ত পঢ়িব পাৰে সেই সম্পৰ্কে তালিবানৰ নিষেধাজ্ঞা সমগ্ৰ দেশতে সদায় একেদৰে প্ৰয়োগ কৰা নহয় বুলি বিবিচিয়ে আৱিষ্কাৰ কৰিছে। উদাহৰণস্বৰূপে, কাবুল বিশ্ববিদ্যালয়ত এতিয়াও সাংবাদিকতা অনুষদৰ কিছুমান পাঠ্যক্ৰমত ছোৱালীক অনুমতি দিয়া হৈছে।

কিন্তু ফাতিমাই ৰাজধানীৰ দৰে দূৰৈৰ ঠাইত বিশ্ববিদ্যালয়ত আবেদন কৰি নিয়ম আওকাণ কৰিব নোৱাৰে। তালিবানে দেশখনক কেইবাটাও জ’নত ভাগ কৰিছে আৰু তেওঁলোকে বাহিৰৰ ছোৱালীক বাহিৰৰ জ’নত পঢ়িবলৈ দিয়া হোৱা নাই, যিটো লিংগৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি আন এক অতি গুৰুতৰ নিষেধাজ্ঞাৰ সমান।

ফাতিমাই কয়, “মই কেৱল তেওঁলোকে মোক যি আগবঢ়ায় তাকেই অধ্যয়ন কৰিব পাৰো। মোৰ হাতত কোনো বিকল্প নাই,” কিন্তু তেওঁ নিজৰ সপোনক একেবাৰে এৰি দিয়া নাই।

অহা বছৰ চৰকাৰে যদি নীতি সলনি কৰে তেন্তে মই সাংবাদিকতা বাছি ল’ম।’

কিন্তু তেনে নহ’লে তেওঁ আৰু তেওঁৰ দৰে আন ছোৱালীবোৰে বিশ্ববিদ্যালয়লৈ যাব বিচাৰিলেও তালিবানে কি পঢ়িবলৈ দিব – সেই বিষয়ে অধ্যয়ন কৰাৰ বাহিৰে আন কোনো বিকল্প নাথাকিব।

বৰ্তমান মাধ্যমিক শিক্ষাৰ পৰা বঞ্চিত হৈ থকা লাখ লাখ কিশোৰীৰ বাবে – আনকি সেই পছন্দও ভৱিষ্যতে মুকলি নহ’বও পাৰে।

[হাফিজুল্লাহ মাৰুফ আফগানিস্তানৰ বিশিষ্ট লেখক]

Mahabahu.com is an Online Magazine with collection of premium Assamese and English articles and posts with cultural base and modern thinking. You can send your articles to editor@mahabahu.com / editor@mahabahoo.com ( For Assamese article, Unicode font is necessary)