ইউক্ৰেইন যুদ্ধ: ছমাহ ধৰি যিয়ে কঁপাই আছে বিশ্ব

ইউক্ৰেইন যুদ্ধ

দিলীপ দৈমাৰী 

ছমাহ পূৰ্বে এই সপ্তাহত ভ্লাদিমিৰ পুটিনে “বিশেষ সামৰিক অভিযান”ৰ জৰিয়তে ইউক্ৰেইনত লাখ লাখ ৰাছিয়ান সৈন্যক প্ৰৱেশ কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিছিল – যিটো দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ পিছত ইউৰোপত দেখা নোপোৱা পৰিসৰত গণ আক্ৰমণ।

তেতিয়াৰ পৰা ৰাছিয়াৰ অদম্য বোমাবৰ্ষণত লাখ লাখ লোক নিহত হৈছে, লাখ লাখ লোক পলায়ন কৰিছে আৰু চহৰসমূহ ধ্বংসাৱশেষলৈ পৰিণত হৈছে।

সংঘাতৰ কিছুমান মাইলৰ খুঁটি ইয়াত উল্লেখ কৰা হ’ল:

এটা শীতল ভাষণ

ৰাছিয়াই বাৰে বাৰে অস্বীকাৰ কৰিছিল যে ইউক্ৰেইন আক্ৰমণ কৰিব আৰু এবাৰ আক্ৰমণ কয় যে তেওঁলোকে কিয়ভক “নিৰস্ত্ৰ” কৰিবলৈ বিচাৰিছে, ইয়াক “জাতীয়তাবাদী”ৰ পৰা পৰিষ্কাৰ কৰিবলৈ আৰু নাটোৰ সম্প্ৰসাৰণ বন্ধ কৰিবলৈ বিচাৰিছে, ভূখণ্ড দখল কৰিবলৈ বিচৰা নাই।

 কিন্তু ইউক্ৰেইনৰ লোকসকলে কয় যে ২৪ ফেব্ৰুৱাৰীৰ আক্ৰমণৰ তিনিদিন পূৰ্বে ৰাছিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ভ্লাদিমিৰ পুটিনে প্ৰচাৰ কৰা ভাষণত কোনো সন্দেহ নাছিল যে তেওঁৰ লক্ষ্য আছিল তেওঁলোকৰ দেশ জয় কৰি তেওঁলোকৰ ১০০০ বছৰীয়া জাতীয় পৰিচয় নিঃশেষ কৰা।

পুটিনে কয় যে ইউক্ৰেইন আমাৰ বাবে কেৱল চুবুৰীয়া দেশ নহয়, ই আমাৰ নিজৰ ইতিহাস, সংস্কৃতি আৰু আধ্যাত্মিক স্থানৰ এক অবিচ্ছেদ্য অংশ। “অনাদিনৰ পৰাই ঐতিহাসিকভাৱে ৰাছিয়াৰ ভূমি হৈ থকা ঠাইখনৰ দক্ষিণ-পশ্চিম অঞ্চলত বাস কৰা লোকসকলে নিজকে ৰাছিয়ান আৰু অৰ্থডক্স খ্ৰীষ্টান বুলি অভিহিত কৰিছে।”

আগতীয়া পৰাজয়

আক্ৰমণৰ কেইঘণ্টামানৰ ভিতৰতে ৰাছিয়াই কিয়ভৰ ঠিক উত্তৰত থকা মালবাহী ঘাটি এণ্টনভ বিমানবন্দৰত কমাণ্ডো অৱতৰণ কৰি ৰাজধানীত বিজুলীৰ আক্ৰমণৰ বাবে এখন দলং সুৰক্ষিত কৰে। এদিনৰ ভিতৰতে ইউক্ৰেইনৰ লোকসকলে অভিজাত ৰাছিয়ান পেৰাট্ৰুপসকলক নিঃশেষ কৰি লেণ্ডিং ষ্ট্ৰিপটো ধ্বংস কৰি পেলাইছিল। ৰাছিয়াৰ সাজসজ্জিত স্তম্ভবোৰে অৱশেষত কিয়ভৰ উত্তৰ উপকণ্ঠ অঞ্চলত উপনীত হ’ল যদিও প্ৰথম দিনাই এটা কাম কৰা বিমানক্ষেত্ৰ সুৰক্ষিত কৰিব নোৱাৰিলে তথা ৰাজধানীখন ক্ষিপ্ৰতাৰে দখল কৰাৰ মস্কোৰ পৰিকল্পনাক ভাঙি পেলোৱাত সহায় কৰিলে।

‘ম‍ই ইয়াত’

কিয়েভৰ ওপৰত ৰাছিয়াৰ বোমা পৰিল আৰু ইয়াৰ বাসিন্দাসকলে আশ্ৰয়ৰ বাবে মেট্ৰ’ ষ্টেচনত গোট খাই থকাৰ সময়তে বা পলায়ন কৰিবলৈ ৰে’ল ষ্টেচনত ভিৰ কৰি থকাৰ সময়তে ৰাষ্ট্ৰপতি ভ্লাডিমিৰ জেলেনস্কিয়ে স্পষ্ট কৰি দিলে যে তেওঁ ক’লৈকো নাযাব।

যুদ্ধৰ তৃতীয়টো ৰাতিপুৱাৰ আগতীয়া পোহৰত তোলা মোবাইল ফোন চেলফি ভিডিঅ’ত হাঁহিৰ আভাস দি প্ৰাক্তন অভিনেতাগৰাকীয়ে কয় যে, ‘গুড মৰ্নিং ইউক্ৰেইনিয়ানসকল। তেওঁৰ পিছফালে আছিল মধ্য কিয়ভৰ এটা ল্যাণ্ডমাৰ্ক অট্টালিকা। ম‍ই ইয়াত – তেওঁ ‌কৈছিল।

জেলেনস্কিয়ে নিশাৰ ভাষণত নিজৰ দেশক একত্ৰিত কৰিছিল, তেওঁৰ যুদ্ধৰ ক্লান্তি, বিৰল ডাল আৰু আকস্মিক কিন্তু দৃঢ় কথন শৈলী ইউক্ৰেইনৰ প্ৰতিৰোধৰ প্ৰতীক হৈ পৰিছিল।

তেতিয়াৰ পৰাই তেওঁ ভিডিঅ’ লিংক ব্যৱহাৰ কৰি মাৰ্টিন লুথাৰ কিংক আমেৰিকাৰ কংগ্ৰেছলৈ আৰু বাৰ্লিনৰ দেৱালক বুণ্ডেষ্টাগলৈ আমন্ত্ৰণ জনাইছে। তেওঁ প্ৰাগৰ ৰাজপথ, গ্ৰেমী বঁটা আৰু গ্লাষ্টনবেৰী সংগীত উৎসৱত ৰশ্মি প্ৰকাশ কৰিছে, য’ত তেওঁ উল্লাসিত অনুৰাগীসকলক কয় যে “প্ৰমাণ কৰক যে স্বাধীনতাই সদায় জয়ী হয়”।

এজন অচিনাকি মানুহৰ সন্তান কঢ়িয়াই নিয়া

ৰাছিয়াই ইউক্ৰেইনৰ চহৰসমূহত আঘাত কৰাৰ সময়তে ৰাষ্ট্ৰসংঘই প্ৰজন্মৰ পিছত প্ৰজন্মৰ পিছত সৰ্বাধিক দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি পোৱা শৰণাৰ্থী সংকটৰ বাবে লাখ লাখ লোকে পলায়ন কৰে। সমগ্ৰ ইউৰোপতে ৬৬ লাখতকৈ অধিক শৰণাৰ্থী ৰেকৰ্ড কৰা হৈছে, ইয়াৰে অধিকাংশই চুবুৰীয়া দেশসমূহত, যিয়ে নিজৰ দুৱাৰ মুকলি কৰিছিল। কিয়েভে যুঁজাৰ বয়সৰ পুৰুষক যোৱাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰে।

আক্ৰমণৰ দুদিন পিছত হাংগেৰীৰ সীমান্তত ৫৮ বছৰীয়া নাটালিয়া এবলেইভাই কয় যে, “তেওঁলোকৰ দেউতাকে কেৱল ল’ৰা দুটাক মোৰ হাতত তুলি দিলে, আৰু মোক বিশ্বাস কৰিলে, তেওঁলোকক আনিবলৈ তেওঁলোকৰ পাছপ’ৰ্ট দিলে” ডিঙিত মাত্ৰ কেইঘণ্টামানৰ বাবেই চিনি পাইছিল।

সীমান্তৰ হাংগেৰীৰ ফালে শিশুকেইটা পিছলৈ মাকৰ সৈতে পুনৰ মিলিত হয়, যিয়ে তেওঁলোকক জোৰেৰে সাৱটি ধৰি কান্দিছিল।

নৰকৰ প্ৰতিচ্ছৱি

এসময়ৰ সমৃদ্ধিশালী দক্ষিণৰ বন্দৰ মাৰিউপলক ৰেড ক্ৰছে “নৰক” বুলি কোৱাৰ তিনিমাহৰ ভিতৰত ৰাছিয়াৰ বাহিনীয়ে ধ্বংস কৰি পেলাইছিল। ইউক্ৰেইনে কয় যে লাখ লাখ সাধাৰণ নাগৰিকৰ মৃত্যু হৈছে, খাদ্য, পানী আৰু চিকিৎসা সামগ্ৰী কৰ্তন কৰা হৈছে আৰু নিৰন্তৰ বোমা বিস্ফোৰণে বহুতকে বেছমেণ্টত আৱদ্ধ কৰি ৰাখিছে। ৰাষ্ট্ৰসংঘই জনোৱা মতে, এই সংখ্যাৰ বিষয়ে জানিব পৰা হোৱা নাই।

৯ মাৰ্চত ৰাছিয়াই মাৰিউপল প্ৰসূতি চিকিৎসালয়ত বোমা বিস্ফোৰণ কৰি এজন শিশুসহ তিনিজন লোকৰ মৃত্যু হৈছিল। ইউৰোপৰ নিৰাপত্তা আৰু সহযোগিতা সংস্থাই ইয়াক যুদ্ধাপৰাধ বুলি অভিহিত কৰে। মস্কোৱে জনোৱা মতে, এই ভৱনটো ব্যৱহাৰ নকৰা আৰু যোদ্ধাসকলে দখল কৰিছিল।

এসপ্তাহৰ পাছত ইউক্ৰেইনে বেছমেণ্টত পৰিয়ালসমূহে আশ্ৰয় লৈ থকা বুলি কোৱা এটা থিয়েটাৰ ধ্বংস কৰা হয়। বাহিৰত মাটিত অংকন কৰা উপগ্ৰহৰ ফটোত “শিশু” শব্দটো দেখা পোৱা গৈছিল। কিয়েভে কয় যে ৰাছিয়াই চহৰখনৰ ইচ্ছাশক্তি ভংগ কৰিবলৈ ইচ্ছাকৃতভাৱে ইয়াত বোমা বিস্ফোৰণ কৰিছিল আৰু এতিয়াও শ শ মৃতদেহ পুতি থোৱা বুলি বিশ্বাস কৰা হৈছে; কোনো প্ৰমাণ নিদিয়াকৈ ৰাছিয়াই কয় যে এই ঘটনা মঞ্চস্থ কৰা হৈছে।

ৰাস্তাত শৰীৰ

মাৰ্চ মাহৰ শেষলৈকে ৰাছিয়াই কিয়ভৰ ওপৰত আক্ৰমণ বিফল হৈছিল। এণ্টি টেংক মিছাইল আৰু ড্ৰ’ন লৈ ইউক্ৰেইনৰ প্ৰতিৰক্ষাকাৰীৰ ভ্ৰাম্যমাণ ইউনিটৰ বাবে দুৰ্বল ইয়াৰ সাজসজ্জিত স্তম্ভবোৰ ডুব গৈছিল আৰু যথেষ্ট লোকচানৰ সন্মুখীন হৈছিল। মস্কোৱে উত্তৰ ইউক্ৰেইনৰ পৰা প্ৰত্যাহাৰ কৰাৰ কথা ঘোষণা কৰিছিল “সদিচ্ছাৰ ইংগিত” হিচাপে। কিন্তু ইয়াৰ সৈন্যই ওলাই অহাৰ লগে লগে তেওঁলোকে নিজৰ দখলৰ প্ৰমাণ ধ্বংসপ্ৰাপ্ত চহৰ আৰু গাঁওবোৰত এৰি থৈ গ’ল য’ত ৰাস্তাত মৃতদেহ পৰি আছিল।

এসময়ৰ সমৃদ্ধিশালী উপকণ্ঠ অঞ্চল বুচাত অসংখ্য ভুক্তভোগী উদ্ধাৰ কৰা হয়, কিছুমানৰ হাতত হাত বান্ধি। ৰাছিয়াই দোষ অস্বীকাৰ কৰি দাবী কৰে, কোনো প্ৰমাণ নোহোৱাকৈ, যে হত্যাকাণ্ডসমূহ মঞ্চস্থ কৰা হৈছে।

‘ৰাছিয়ান যুদ্ধ জাহাজ, নিজে নিজক ধ্বংস কৰা’

আক্ৰমণৰ প্ৰথম ঘণ্টাতে ক’লা সাগৰৰ বহৰৰ ফ্লেগশ্বিপ মস্কভাত থকা ৰাছিয়াৰ বিষয়াসকলে বন্যাৰ্ত কিন্তু কৌশলগত ক’লা সাগৰৰ উত্থান স্নেক দ্বীপত ইউক্ৰেইনৰ প্ৰহৰীসকলক ৰেডিঅ’যোগে প্ৰেৰণ কৰি তেওঁলোকক আত্মসমৰ্পণ কৰিবলৈ বা মৃত্যুমুখত পেলাবলৈ নিৰ্দেশ দিছিল। তাৰে এজনে ৰেডিঅ’ৰ যোগেৰেই উত্তৰ দিলে “ৰাছিয়ান যুদ্ধজাহাজ, নিজেই নিজক ধ্বংস কৰা।”

এই বাক্যাংশটো এটা ৰাষ্ট্ৰীয় শ্লোগান হৈ পৰিল, ইউক্ৰেইনৰ বিলবোৰ্ড, টি-চাৰ্টত চিত্ৰিত কৰা হ’ল আৰু শেষত ডাকটিকটত আউটক্ৰপটোৰ ওপৰত থিয় হৈ থকা ইউক্ৰেইনৰ এজন গাৰ্ড দেখুৱাই ফ্লেগশ্বিপটোক আঙুলি দিয়া দেখা গ’ল।

ডাকটিকট মুকলি কৰাৰ দিনা অৰ্থাৎ ১৪ এপ্ৰিলত ইউক্ৰেইনৰ দুটা মিছাইলে ৪০ বছৰ ধৰি যুদ্ধত ডুব যোৱা আটাইতকৈ ডাঙৰ যুদ্ধ জাহাজ মস্কভাত আঘাত কৰে।আনুষ্ঠানিকভাৱে ৰাছিয়াই কয় যে দুৰ্ঘটনাত এজন নাৱিকৰ মৃত্যু হৈছে। পশ্চিমীয়া বিশেষজ্ঞসকলে কয় যে তেওঁলোকৰ মতে প্ৰায় ৪৫০ জনীয়া ক্ৰুৰ প্ৰায় আধা সাগৰত নিহত হৈছিল।

৩০ জুনত ৰাছিয়াই স্নেক দ্বীপক ৰক্ষা কৰিবলৈ চেষ্টা কৰি যথেষ্ট লোকচান লোৱাৰ পিছত পৰিত্যাগ কৰে। ইয়াৰ প্ৰত্যাহাৰক আন এক “সদিচ্ছাৰ ইংগিত” বুলি অভিহিত কৰে।

মাৰিউপলৰ ঘেৰাও চলি থাকিল, বহুলাংশে বিশ্বৰ দৃষ্টিৰ বাহিৰত। ৰাছিয়াৰ দখলত থকা ফালৰ পৰা চহৰখনত উপস্থিত হোৱা ৰয়টাৰ্ছৰ সাংবাদিকসকলে এটা ভয়ংকৰ, নিস্তব্ধ উচ্ছন্ন ভূমি পাইছিল, য’ত ধ্বংসাৱশেষৰ তলৰ ভঁৰালবোৰৰ পৰা বিমোৰত পৰা সাধাৰণ নাগৰিকে ওলাই আহি পথৰ কাষৰ ঘাঁহনিত নিজৰ মৃতদেহক পুতি থৈছিল।

ইউক্ৰেইনৰ শেষৰটো সৈন্যই ইউৰোপৰ অন্যতম বৃহৎ তীখা উদ্যোগ আজ’ভষ্টালত ফুটা কৰিছিল, য’ত মাটিৰ তলৰ সুৰংগবোৰে বাংকাৰ হিচাপে কাম কৰিছিল। ১৬ মে’ত ইউক্ৰেইনৰ জেনেৰেল ষ্টাফে তেওঁলোকৰ জীৱন ৰক্ষাৰ বাবে আত্মসমৰ্পণ কৰিবলৈ কয়। ৰয়টাৰ্ছৰ সাংবাদিকসকলে তেওঁলোকৰ উত্থান ঘটা দেখিছিল, তেওঁলোকৰ আহতসকলক ষ্ট্ৰেচাৰত লৈ বাছলৈ লৈ গৈছিল যিয়ে তেওঁলোকক ৰাছিয়া সমৰ্থক বিচ্ছিন্নতাবাদীসকলে পৰিচালনা কৰা কাৰাগাৰ শিবিৰলৈ লৈ গৈছিল।

মস্কোৱে জেনেভাৰ চুক্তি অনুসৰি আজ’ভষ্টাল বন্দীসকলৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিছিল যদিও বন্দী বিনিময়ৰ বাবে ইউক্ৰেইনৰ আহ্বানক নাকচ কৰিছিল।

২৯ জুলাইত ৰাছিয়া সমৰ্থক বিচ্ছিন্নতাবাদীৰ জিম্মাত এক অগ্নিময় বিস্ফোৰণত কেইবা ডজন আজোভষ্টাল ৰক্ষক নিহত হৈছিল আৰু কাৰাগাৰ এখনক আগুৰি ধৰিছিল। কিয়েভে ইয়াক মস্কোৰ নিৰ্দেশত সংঘটিত কৰা যুদ্ধাপৰাধ বুলি অভিহিত কৰে। মস্কোৱে কয় যে কাৰাগাৰখনত ইউক্ৰেইনৰ ক্ষেপণাস্ত্ৰই আঘাত কৰিছে, কিয় কোনো ৰাছিয়া সমৰ্থক প্ৰহৰী আঘাতপ্ৰাপ্ত হোৱা নাই সেই বিষয়ে ব্যাখ্যা কৰা নাই। লণ্ডনত থকা ৰাছিয়াৰ দূতাবাসে কয় যে জীৱিত আজ’ভ বন্দীসকলক ফাঁচী দিব লাগে আৰু লগতে কয় যে তেওঁলোকে অপমানজনক মৃত্যুৰ যোগ্য।

কিয়ভ দখল কৰাত ব্যৰ্থ হোৱাৰ বাবে ৰাছিয়াই নিজৰ যুদ্ধৰ লক্ষ্য সলনি কৰি ডনবাছক লক্ষ্য কৰাত মনোনিৱেশ কৰে, যিটো পূব অঞ্চল ইতিমধ্যে নিজৰ বিচ্ছিন্নতাবাদী প্ৰক্সিৰ আংশিকভাৱে দখল কৰা দুখন প্ৰদেশেৰে গঠিত। সেইটোৱে যুদ্ধৰ আটাইতকৈ বিধ্বংসী স্থল যুদ্ধৰ সূচনা কৰিলে।

মে’ মাহৰ মাজভাগত ছিভাৰস্কি ডনেটছ নদী পাৰ হ’বলৈ চেষ্টা কৰি থকা ৰাছিয়াৰ সৈন্যৰ এটা সম্পূৰ্ণ বেটেলিয়ন নিঃশেষ কৰা হয়। উপগ্ৰহৰ ফটোত দেখা গৈছে যে যিকোনো এটা পাৰতে সিঁচৰতি হৈ থকা কেইবা ডজন ধ্বংসপ্ৰাপ্ত সাজসজ্জিত বাহন।

ৰাছিয়াই হেঁচা মাৰি ধৰিলে, তেওঁলোকৰ আৰ্টিলাৰী অগ্নিশক্তিৰ সুবিধা ব্যৱহাৰ কৰি তিনিটা পক্ষৰ ইউক্ৰেইনৰ বাহিনীক হেম কৰিলে। গোটেই জুন মাহটো দুয়োপক্ষই হাজাৰ হাজাৰ শত্ৰু সৈন্যক হত্যা কৰা বুলি দাবী কৰিছিল। 

যুদ্ধখন এতিয়া মূলতঃ দক্ষিণৰ ওপৰত কেন্দ্ৰিত, য’ত কিয়েভে আক্ৰমণত জব্দ কৰা আটাইতকৈ ডাঙৰ ভূখণ্ড পুনৰ দখল কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিছে যিটো এতিয়াও ৰাছিয়াৰ হাতত আছে। ৰাছিয়াই অধিক সৈন্য আনিবলৈ লৰালৰি কৰিছে।

জুলাই মাহৰ আৰম্ভণিৰ পৰা ইউক্ৰেইনে পশ্চিমে যোগান ধৰা উন্নত ৰকেট নিয়োগ কৰিছে – এম ১৪২ হাই মবিলিটি আৰ্টিলাৰী ৰকেট চিষ্টেম, হিমাৰছ। এতিয়া ই ৰাছিয়াৰ দখলত থকা ভূখণ্ডৰ গভীৰতাত দলং, ৰে’লপথ, কমাণ্ড পোষ্ট আৰু গোলাবাৰুদ ডাম্পসমূহক লক্ষ্য কৰি ল’ব পাৰিব আৰু ইয়াৰ ফলত যুদ্ধৰ গতিপথ নিজৰ পক্ষত স্থানান্তৰিত হ’ব বুলি আশা কৰিছে।

ইউক্ৰেইনৰ সমৰ্থকসকলে ইণ্টাৰনেটত দৈনিক ৰাছিয়াৰ দখলত থকা ভূখণ্ডত সংঘটিত হোৱা বিস্ফোৰণৰ ছবি পোষ্ট কৰে য’ত “HIMARS O’Clock” লিখা থাকে। ৰাছিয়াই কয় যে তেওঁলোকৰ অভিযান পৰিকল্পনা কৰিবলৈ গৈ আছে।

[বিভিন্ন সূত্ৰৰ সহায়ত]

23-08-2022

Mahabahu.com is an Online Magazine with collection of premium Assamese and English articles and posts with cultural base and modern thinking.  You can send your articles to editor@mahabahu.com / editor@mahabahoo.com ( For Assamese article, Unicode font is necessary)