কাতি নহয়, কাত হব লাগে…!

-মনোজ কুমাৰ ডেকা |

মোৰ মনৰ কাম নাই ।

ঘূৰি ফুৰে ।

অনাই বনাই…!

মন গৈ কেতিয়াবা গৈ ২০৬০ চন পায়গৈ । ঘূৰি আহো । নাতিহঁতক কওঁ-” ২০২০ খনৰ কথা । এক প্লেট কণীৰ দাম মাত্ৰ ১৬০/-টকা আছিল। কি খাবি । বগা বগা কুহুম । আজিহে এটা কণীত ৪০/-টকা হ’ল…!

কেতিয়াবা আকৌ অতীতলৈ উভটো । দেউতাৰ লগত গুচি যাওঁ, চাইকেলত ।

ক্লিঙ ক্লিঙ…!

চাইকেলৰ বেল বাজে । মানুহ আঁতৰে । আমি আগুৱাও । গধূলি বজাৰত শাক পাচলি কিনো । কেৰাচিনৰ চাকি জ্বলাই কোনো বয়োজ্যেষ্ঠ মহিলাই ঢেকীয়া বেছে । নীলমণি ফুকন ছাৰে দেখে । তেওঁ কবিতা লিখা-

“মুঠি মুঠিকৈ কাটি তোৰ

 ঢেকীয়াৰ আঙুলি

 আজৰাৰ বজাৰত তয়ে বেছ…

 বাই, তোৰ কোন গাওঁত ঘৰ !”

…তেতিয়াই পঢ়িছিলোঁ মৌচাক, আবিষ্কাৰ ইত্যাদি ইত্যাদি । পঢ়িছিলোঁ আমাৰ পৰম সন্মানীয়, ডঃ ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়া ছাৰৰ “সঁফুৰা!”

আমাৰ অঞ্চলৰ আমিবোৰে লিখিছিলো । মই, অনিমেষ, অনামিকা ইত্যাদিয়ে । অনিমেষৰ লিখা ওলালে, অনামিকাৰ লিখা ওলালে মই জ্বলি পকী মৰি যাওঁ ; মোৰ নোলাল কিয় ! কিয় মই ইমান পিছপৰা প্ৰাণী !

ধুৰ ।

ধিক্কাৰ !

জীৱনৰ প্ৰতি বিতৃষ্ণা জাগে । …আৰু যদি লিখা ওলাল ! শেষ । আনে কি ভাবে নাজানো, মই নিজেই নিজক মানিব ধৰো । কিছু লিখিছ দেই মনোজ । পাৰিবি তই । …সেই অনামিকাডালে লিখিব পাৰে, তই নোৱাৰিবি ! পাৰিবি ।

ছোৱালী হাইস্কুলৰ সন্মুখেৰে সন্ধিয়া সিহঁতৰ ফালে চাইকেল পোনাও । ধুনীয়া ফ্ৰক এটা পিন্ধি পৰিপাতি চুলিৰে তাই ভায়েকহঁতৰ লগত খেলি থাকে । মই তাইলৈ নেচাওঁ । তথাপি দেখো । তায়ো মোলৈ নাচায় । …তথাপি দেখে ।

মোৰ ভাবটো এনেকুৱা- কি ভাবিছ ! কিনিব নহয় সঁফুৰা ! দেখিবি-

মনোজ কুমাৰ ডেকা ।

কচুবাৰী উচ্চ মাধ্যমিক বিদ্যালয় ।

ষষ্ঠ শ্ৰেণী ।

ৱাহ !

পাৰিছ মনোজ । পাৰিবি তই !

সময় আগুৱায় !…

আৰু আজি এটা পুৰঠ যেন লগা মনৰ গৰাকী মই । কথাবোৰ কেতিয়াবা ভাবো । কেতিয়াবা অতীতলৈ উভটো । কেতিয়াবা ভৱিষ্যতলৈ দৌৰ দিওঁ । …উভতি গলেই বহু কিবাকিবি পাওঁ । সোণৰ দৰে । চিকমিকাই থকা ।

সোণৰ দৰে সোণালী স্মৃতি । কথা । কাহিনী ।

আজি কাতি বিহু । কঙালী । আশাৰ সেউজীয়া পথাৰত মাটিৰ ভৰ দি থিয় হৈ থকা গৰ্ভৱতী ধান গছৰ চোতাল উজলাই জ্বলিব মাটিৰ চাকি ।

খেতিয়কৰ মনে প্ৰাৰ্থনা গাব-

“অ’ মোৰ ধৰিত্ৰী আই

 চৰণতে দিব ঠাই

 খেতিয়কৰ নিস্তাৰ নাই

 মাটি বিনে অসহায়…

 দয়া কৰা দয়াশীলা আই !”

…আই অ লক্ষ্মী…আহ আই আহ ! আহচোন আহ !

কাতি এটি সাধাৰণ মাহ নহয় !

কাতি আশাভৰা অলেখ অযুত মনৰ সপোনেৰে ভৰি থকা এটি মাহ । ৩০দিন । ৭২০ ঘণ্টা । ৪৩,২০০ মিনিট । ২৫,৯২,০০০ চেকেণ্ড ।…কৃষিজীৱি ৰাইজৰ হাতত বিশেষ একো নথকা কাতি ।

কিন্তু কাতিক কঙালী বুলি কৈ সামৰাৰ আগেয়ে এবাৰলৈ ভাৱক, কাতিত কথা নেথাকে ? কাতিৰ কাহিনী নাই  ?

আছে ।

কাতিৰ কাহিনী আছে ।…

…এই যে মই কেতিয়াবা অতীতলৈ বা ভৱিষ্যতলৈ দৌৰা দৌৰি কৰি থাকোঁ, তেনেকৈ থাকোতে বহু কিবা কিবি পাই যাওঁ । পুৰণি বস্তু, পুৰণি কথাক আকৌ নতুন নতুন লাগে ! আজি অতীতলৈ যাওঁতে দেখিলো মনৰ চোতালত আকৌ ৰ’দ পুৱাইছে কাতিৰ কাহিনীয়ে ।

কওঁ দেই আপোনাক ! কব মন গৈছে-

…এটা মস্ত উৎপতিয়া ল’ৰা । ঘৰখনৰ সকলোকে জ্বলাই খায় । বিশেষকৈ বায়েকক । বায়েকে এম.এ পঢ়ি আছে । বিষয় : অসমীয়া । সন্মুখত পৰীক্ষা । খুব মনোযোগেৰে পঢ়িছে । সন্মুখত পৰীক্ষা । ভায়েক গৈহে গোটেইখন উল্টা পুলটা কৰে !

বায়েকে পঢ়ি আছে ।

সি গৈ বায়েকক সোধে- পঢ়িছ ?

ও…!

কি ?

অসমীয়া !

মানে তই অসমীয়া জান ?

জানো !

জান যদি ক…বৰ্ণ কেই প্ৰকাৰৰ ?

দুই প্ৰকাৰৰ ।

কি কি ?

স্বৰ বৰ্ণ, ব্যঞ্জন বৰ্ণ..!

যেনে ?

উফ ৰাম !

মানে নাজান ?

….অ আ ই ঈ

….ক খ গ ঘ…!

আটচা, অসমীয়া মাহ কেইটা কি কি ?

কিয় ?

ক না…!

…বহাগ, জেঠ, আহাৰ, শাওন, ভাদ, আহিন, কাতি, আঘোণ, পুহ, মাঘ, ফাগুন, চ’ত !

ৱাও !…কিন্তু !

কিন্তু কি ?

এটা ভুল আছে ।

কি ?

কাতি নহয়…!

কি………………..…..!

ও…! কাতি নহয় ।

কি তেন্তে ?

কাত !

কি ?

কাত…কাত !

কথা কৈছে ।

হয়েই !

পণ্ডিত দেখাইছ !…কাত বোলে !

হয়েই আকৌ ।

কেনেকৈ !?

চা, অসমীয়া এঘাৰতা মাহৰ শেষত আছে ব্যঞ্জন বৰ্ণ !…বহাগ, গ+অ, জেঠ- ঠ+অ, আহাৰ- ৰ+অ………………চ’ত- ত+অ । এই কাতিত কেনেকৈ স্বৰ বৰ্ণ হয় হা ! ই…..! কেনেকৈ ? কাতি- ত+ই=তি । কেনেকৈ এটা মাহৰ শেষত স্বৰ বৰ্ণ হব ?…সেয়ে এইটো ভুল । হব লাগে কাত ।…বহাগ, জেঠ, আহাৰ, শাওন, ভাদ, আহিন, কাত, আঘোণ, পুহ, মাঘ, ফাগুন, চ’ত । বুজিলি ?

বায়েকৰ চিঞৰ- ও মা ইয়াক চা চোন !

……….

……

…….সেই যে সৰুতে লিখিছিলো, পঢ়িছিলোঁ ! তেতিয়াই শইকীয়া ছাৰৰ সঁফুৰাত এনে ধৰণৰ কাহিনী অতি পঢ়িছিলোঁ । ছাৰে লিখিছিল অতি বিস্ময়কৰ ভাৱে সৰল মনৰ ঠিকনা লৈ । আৰু আজি পবিত্ৰ কাতি বিহুৰ দিনা মই আপোনাক মনত পেলাই দিছো, জনাইছো… কাতিৰ কাহিনী । কাতিৰ কথা থাকে । কাহিনী থাকে । কাতিৰ বুকুত আঘোণৰ গুপুত গোন্ধ থাকে ।

( মনে মনে সুধিছো দেই- কি কয় ! কাত হব লাগে নেকি ? )