কাশ্মীৰকেন্দ্ৰিক মাৰাত্মক ঐতিহাসিক উত্তেজনা আৰু ভাৰত-পাকিস্তান সংঘাত

কাশ্মীৰকেন্দ্ৰিক মাৰাত্মক ঐতিহাসিক উত্তেজনা আৰু ভাৰত-পাকিস্তান সংঘাত

অঞ্জন শৰ্মা 

শ্ৰীনগৰ, ভূস্বৰ্গ কাশ্মীৰৰ মনোমোহা উপত্যকাকে ধৰি সমগ্ৰ কাশ্মীৰ, যি দীৰ্ঘদিন ধৰি ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ মাজত উত্তেজনাৰ কেন্দ্ৰবিন্দু হৈ আছে, সেই অঞ্চল পুনৰ মিছাইল আক্ৰমণ, ড্ৰ’ন আক্ৰমণ আৰু চাইৰেনৰ শব্দৰে আক্ৰান্ত হৈছে।

প্ৰায় তিনি দশকৰ ভিতৰত সবাতোকৈ মাৰাত্মক এই উত্তেজনা, যোৱা মাহত ২৬ জন লোকৰ মৃত্যুৰ কাৰণ হোৱা এক সন্ত্ৰাসবাদী আক্ৰমণৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে, য’ত মৃত্যুবৰণ কৰা সকলৰ প্ৰায় সকলোবোৰেই আছিল ভাৰতৰে পৰ্যটক। এই সংঘাতত বহু ডজন অসামৰিক লোকৰো মৃত্যু হৈছে আৰু পাৰমাণৱিক শক্তিধৰ দুই চিৰবৈৰী প্রতিবেশী দেশক যুদ্ধৰ দিশে ঠেলি দিছে।

দুয়োখন দেশে ইখনে সিখনৰ ওপৰত অভিযোগ আৰু গোলাবাৰুদ বিনিময় কৰি থকাৰ সময়ত, বিশ্বই উদ্বিগ্নভাৱে পৰ্যবেক্ষণ কৰি আছে—কূটনীতি আৰু সংযমে চতুৰ্থ যুদ্ধ ৰোধ কৰিব পাৰিবনে, নে জলবায়ুৰ চাপ, নদীৰ বহুমূলীয়া পানী আৰু দেশপ্ৰেমৰ উত্তেজনাই সমগ্ৰ অঞ্চলটোক ভয়াবহ বিপৰ্যয়ৰ দিশে লৈ যাব?

এই সংকটৰ সূত্ৰপাত হৈছিল ২২ এপ্ৰিলত, যেতিয়া কাশ্মীৰৰ পাহালগামত সন্ত্ৰাসবাদী সকলে আক্ৰমণ কৰি একদশকৰ ভিতৰত সবাতোকৈ ভয়াৱহ অসামৰিক গণহত্যা সংঘটিত কৰিছিল। ভাৰতে পাকিস্তান-ভিত্তিক গোট যেনে লস্কৰ-ই-তৈবাৰ ওপৰত দোষাৰোপ কৰি ৭ মে’ত “অপাৰেশ্যন সিন্দুৰ” আৰম্ভ কৰে, পাকিস্তান আৰু পাকিস্তান-শাসিত কাশ্মীৰত জঙ্গীৰ ৯টা ঘাঁটিৰ ওপৰত আক্ৰমণ চলায়।

নতুন দিল্লীয়ে জনোৱামতে ভাৰতৰ আক্ৰমণ নিখুঁত আছিল, অসামৰিক আৰু সামৰিক ঘাঁটি লক্ষ্যৰ পৰা আতৰত আছিল, কিন্তু ইছলামাবাদে জনাইছে যে মুজাফ্ফৰাবাদ আৰু পঞ্জাৱৰ মুৰিদকেৰ মছজিদ আৰু ঘৰবোৰ ধ্বংস হৈ ৩১ জন অসামৰিক লোকৰ মৃত্যু হৈছে, য’ত মহিলা আৰু শিশুও আছে।

RelatedPosts

ৰাজবংশী জাতিগঠন প্ৰক্ৰিয়াঃ সংমিশ্ৰণ আৰু সমাহৰণ প্ৰসংগ

May 23, 2025

অসমৰ অন্তৰ্ভুক্তি, ৰেডক্লিফ ৰেখা আৰু সপ্তাঞ্চলত ব্ৰিটিছ সাম্ৰাজ্যবাদৰ উত্তৰাধিকাৰ

May 22, 2025

উচ্চ ৰক্তচাপ : এক নীৰৱ ঘাতক

May 21, 2025

পাকিস্তানে পাহালগামৰ সন্ত্ৰাসবাদী আক্ৰমণৰ সৈতে পাকিস্তানৰ কোনো সম্পৰ্ক নথকাৰ দাবী কৰি জম্মু, উধমপুৰ আৰু পাঠানকোটৰ ভাৰতীয় সামৰিক ঘাঁটিত ড্ৰ’ন আৰু মিছাইল আক্ৰমণেৰে প্ৰত্যুত্তৰ দিয়ে, যিবোৰ ভাৰতে S-400 প্ৰতিৰক্ষা ব্যৱস্থাৰে নিষ্ক্ৰিয় কৰিছিল বুলি দাবী কৰে। ভাৰতে জনাইছে যে নিয়ন্ত্ৰণ ৰেখা (LoC)ৰ কাষেৰে পাকিস্তানৰ গোলাবাৰুদৰ ফলত ১৬ জন অসামৰিক লোকৰ মৃত্যু হৈছে, যি কাশ্মীৰৰ বিভাজনকাৰী অস্থায়ী সীমা।

মানৱীয় ক্ষতি ভয়াৱহ। ভাৰত-শাসিত কাশ্মীৰৰ উৰিত পাকিস্তানৰ গোলাৰ আঘাতত নাৰ্গিছ বানো নিহত হয়, তেওঁৰ পৰিয়াল গৃহহীন হৈ পৰে। পাকিস্তান-শাসিত কাশ্মীৰৰ মুজাফ্ফৰাবাদত শ্বাকিল বাটে তেওঁৰ সন্তানৰ সৈতে পলায়ন কৰে যেতিয়া গোলাবাৰুদে ঘৰবোৰ ধ্বংস কৰিবলৈ ধৰিছিল। জম্মু নগৰত বিদ্যুৎ বিচ্ছিন্ন হৈ পৰে, আৰু ইণ্ডিয়ান প্ৰিমিয়াৰ লীগৰ খেল বন্ধ হৈ যায়, যিয়ে সংকটৰ বিস্তৃত প্ৰভাৱ প্ৰতিফলিত কৰে। বাণিজ্যিক বিমানসেৱাই পাকিস্তানৰ আকাশ পথ পৰিহাৰ কৰিছে, আৰু শ্ৰীনগৰৰ বিমানবন্দৰকে ধৰি বহুতো বিমানবন্দৰ অসামৰিক যাত্ৰীৰ বাবে বন্ধ হৈ আছে, যাৰ ফলত পথচাৰীসকল আবদ্ধ হৈ পৰিছে।

তথাপিও, এই বিশৃংখলতাৰ মাজত সংযমে সান্ত্বনা প্ৰদান কৰিছে। ভাৰতৰ প্ৰতিৰক্ষা মন্ত্ৰী ৰাজনাথ সিং আৰু পাকিস্তানৰ পৰৰাষ্ট্ৰ মন্ত্ৰী ইশাক দাৰে উত্তেজনা হ্ৰাসৰ ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰিছে, আৰু জাতীয় নিৰাপত্তা উপদেষ্টাসকলৰ মাজত গোপন আলোচনা চলি থকাৰ খবৰ পোৱা গৈছে। আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰই, ৰাষ্ট্ৰদূত মাৰ্কো ৰুবিঅ’ৰ নেতৃত্বত, দুয়োখন দেশৰ ৰাজধানীৰ সৈতে যোগাযোগ কৰি পাৰমাণৱিক সংঘাত ৰোধৰ বাবে আলোচনাৰ আহ্বান জনাইছে।

চৌদি আৰৱ আৰু ইৰাণে দুয়োখন দেশৰ সৈতে সম্পৰ্কৰ সুবিধা লৈ মধ্যস্থতাকাৰী পঠিয়াইছে। ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ ফিলেমন য়াংয়ে অসামৰিক লোকৰ ওপৰত আক্ৰমণৰ নিন্দা কৰি তথ্য-অনুসন্ধানৰ প্ৰস্তাৱ দিছে, আনহাতে যুক্তৰাজ্যৰ ডেভিড লেমিয়ে আঞ্চলিক স্থিতিশীলতাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিছে। এই কূটনৈতিক প্ৰচেষ্টাই ১৯৯৯ৰ কাৰ্গিল সংকটৰ সময়ত আমেৰিকাৰ মধ্যস্থতাৰ সফলতাক সোঁৱৰাই দিয়ে, যিয়ে বৃহত্তৰ সংঘাত ৰোধ কৰিছিল।

পাৰমাণৱিক অস্ত্ৰও এক গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰক। ভাৰতৰ হাতত প্ৰায় ১৬০ আৰু পাকিস্তানৰ হাতত ১৭০ বিধ পাৰমাণৱিক অস্ত্ৰ আছে, যিয়ে পাৰস্পৰিক ধ্বংসৰ আতংক সৃষ্টি কৰে। ২০১৯ৰ বালাকোট সংকটৰ দৰে পূৰ্বৰ উত্তেজনাসমূহ সেই কাৰণেই এখন সম্পূৰ্ণ যুদ্ধলৈ পৰিণত হোৱা নাছিল।

ভাৰতৰ আক্ৰমণ, যাক “পৰিমিত” বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে আৰু সামৰিক ঘাঁটিৰ পৰা বিৰত থকা, আৰু পাকিস্তানৰ LoCত গোলাবাৰুদ নিক্ষেপৰ ওপৰত গুৰুত্বই ইংগিত দিয়ে যে কোনো পক্ষই সৰ্বাত্মক সংঘাত বিচৰা নাই। কিন্তু ড্ৰ’নৰ প্ৰৱৰ্তন আৰু পাকিস্তানক চীনে যোগান ধৰা শক্তিশালী অস্ত্ৰ—সেইবোৰে অস্থিৰ উপাদান যোগ কৰিছে, ভুল গণনাৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি কৰিছে।

বিশেষজ্ঞসকলে সতৰ্ক কৰিছে যে ড্ৰ’ন যুদ্ধ, পৰম্পৰাগত জেটৰ দৰে নহয়, উত্তেজনা বৃদ্ধি কৰিব পাৰে, বিশেষকৈ যদি মুজাফ্ফৰাবাদৰ মছজিদ বা জম্মুৰ গুৰুদ্বাৰৰ দৰে অসামৰিক স্থানক লক্ষ্য কৰা হয়, সেইবোৰে জনতাৰ ক্ষোভ জ্বলাই তুলিব পাৰে।

কাশ্মীৰৰ গভীৰ ক্ষত জুইত তেল দিয়াৰ দৰে এক অবাঞ্চিত ঘটনা। ১৯৪৭ৰ বিভাজনৰ পৰা ভাৰত আৰু পাকিস্তানে এই অঞ্চলৰ বাবে তিনিখন যুদ্ধ কৰিছে, দুয়োখন দেশেই কাশ্মীৰক সম্পূৰ্ণকৈ দাবী কৰে; অথচ কাশ্মীৰৰ জনসাধাৰণৰ মনৰ ভাব কোনেও নোসোধে। ২০১৯ত ভাৰতে জম্মু-কাশ্মীৰৰ স্বায়ত্তশাসন বাতিল কৰাৰ পিছত স্থানীয় জনসাধাৰণৰ অসন্তোষ বৃদ্ধি পায়, আনহাতে পাকিস্তানৰ জঙ্গী সমৰ্থনে কাশ্মীৰকেন্দ্ৰিক বিদ্ৰোহো জীয়াই ৰাখিছে।

পাহালগামৰ সন্ত্ৰাসবাদী আক্ৰমণ, লস্কৰ-ই-তৈবাৰ শাখা ৰেজিষ্টেন্স ফ্ৰণ্টে দাবী কৰা, এই অমানৱীয় হিংস্ৰতাৰ উদাহৰণ। কাশ্মীৰী কণ্ঠ, যেনে প্ৰাক্তন মুখ্যমন্ত্ৰী মেহবুবা মুফটীয়ে অসামৰিক ক্ষতিৰ নিন্দা কৰি শান্তিৰ আহ্বান জনাইছে, কিন্তু তেওঁলোকৰ আৰ্তনাদ জাতীয়তাবাদী প্ৰৱল উষ্মাৰ মাজত হেৰাই যায়।

Xতেই দেখা গৈছে যে ভাৰতৰ X ( আগৰ Twitter )ব্যৱহাৰকাৰী নাগৰিকে ভাৰতৰ “আইৰন ড’ম”ৰ প্ৰশংসা কৰে, আনহাতে পাকিস্তানী পোষ্টে অটলতাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিয়ে, যিয়ে নেতাসকলৰ ওপৰত ঘৰুৱা চাপ প্ৰতিফলিত কৰে।

জলবায়ু পৰিৱৰ্তনে এনে সংকটক জটিল কৰি তুলিছে। কাশ্মীৰৰ পানী হ’ল এক অমূল্য সম্পদ আৰু দুয়োখন দেশৰ বাবে অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ। কিন্তু এই সম্পদ হিমবাহৰ গলন আৰু অনিয়মিত মৌচুমী বৰষুণৰ ফলত প্ৰৱল সংকটত পৰিছে। ১৯৬০ৰ সিন্ধু নদীৰ পানীৰ বাবে হোৱা সন্ধিৰ দ্বাৰা পৰিচালিত নদী ব্যৱস্থা হেচাঁৰ মুখত আছে।

পাকিস্তানত ৮০% কৃষিভূমিত পানীৰ অভাৱ, আৰু পাকিস্তানে ভয় কৰে যে ভাৰতৰ ওপৰৰ বান্ধসমূহ অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ হ’ব পাৰে, যিদৰে পূৰ্বৰ উত্তেজনাৰ সময়ত ইংগিত দিয়া হৈছিল। ২০২৪ৰ বিশ্ব বেংকৰ প্ৰতিবেদনত সতৰ্ক কৰা হৈছে যে জলবায়ু-প্ৰৰোচিত পানীৰ বিবাদে দক্ষিণ এছিয়াত সংঘাত বৃদ্ধি কৰিব পাৰে, য’ত উষ্ণতা বৃদ্ধিয়ে অৰ্থনৈতিক দুৰ্বলতাক তীব্ৰতৰ কৰে।

পাকিস্তানৰ ৩৫০ বিলিয়ন ডলাৰৰ অৰ্থনীতি, বিলিয়ন বিলিয়ন ডলাৰৰ IMF ঋণৰ পিছত; আৰু ভাৰতৰ বিলিয়ন ডলাৰৰ ৰপ্তানিৰ বজাৰেও যুদ্ধৰ বিঘিনি বহন কৰিব নোৱাৰে, তথাপিও পৰিৱেশগত চাপে অবিশ্বাস বহুকাললৈ গভীৰ কৰিব পাৰে।

প্ৰতিষ্ঠান সমুহে ভাটৌৰ দৰে কৰি থকা বৰ্ণনা, যেনে—ভাৰতৰ “সন্ত্ৰাসবিৰোধী” আক্ৰমণ বনাম পাকিস্তানৰ “আত্মৰক্ষা”— এনেবোৰে কাশ্মীৰৰ মানৱীয় ক্ষতিক অস্পষ্ট কৰে। ভাৰতৰ অপাৰেশ্যন, নিখুঁত হ’লেও, কাৰ্ফিউ আৰু বিদ্যুৎ বিচ্ছিন্নতাৰ সন্মুখীন কাশ্মীৰীসকলক বিচ্ছিন্ন কৰি পেলোৱাৰ আশংকা প্ৰকট কৰে, যিদৰে বিশ্লেষক হেপ্পিমন জেকবে উল্লেখ কৰিছে।

পাকিস্তানৰ অসামৰিক মৃত্যুৰ দাবী, সম্ভৱতঃ অতিৰঞ্জিত, তথাপিও আক্ৰমণৰ দ্বাৰা নিৰীহ লোকৰ হত্যাৰ বিষয়ে আন্তৰ্জাতিক ক্ষেত্ৰত প্ৰভাৱ পেলায় । দুয়ো দেশৰ সামৰিক ভিত্তিক নিৰ্ভৰতাই কাশ্মীৰৰ ৰাজনৈতিক জটিলতাৰ পৰা দৃষ্টি আঁতৰাই ৰাখে, য’ত স্থানীয় স্বায়ত্তশাসনৰ আকাংক্ষা অগ্ৰাহ্য হৈ পৰে।

চীনে, পাকিস্তানৰ ৮০% অস্ত্ৰ যোগান ধৰা কাৰ্য; আৰু আমেৰিকা, যি আমেৰিকা পৰোক্ষভাৱে ভাৰতৰ মুখ্য প্ৰতিৰক্ষা অংশীদাৰ, সমাধানৰ ওপৰত কৌশলগত স্বাৰ্থক অগ্ৰাধিকাৰ দিয়ে আৰু মধ্যস্থতাৰ সীমা সংকুচিত কৰে।

যুদ্ধ এৰাই চলাটো সম্ভৱ যদি কূটনীতি জয়ী হয়। ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মধ্যস্থতাত LoCত অস্থায়ী যুদ্ধবিৰতিয়ে ড্ৰ’ন-মিছাইলৰ আক্ৰমণ বন্ধ কৰিব পাৰে, আনহাতে সংযুক্ত আৰৱ আমিৰাতৰ দৰে উপসাগৰীয় দেশসমূহে, যিয়ে ২০২১ত যুদ্ধবিৰতিৰ আহ্বান জনাইছিল, বিশ্বাসৰ শূন্যতা পূৰণ কৰিব পাৰে। দীৰ্ঘম্যাদীভাৱে, সিন্ধুৰ পানী-সন্ধিৰ বিবাদ নিষ্পত্তিৰ ব্যৱস্থা পুনৰুজ্জীৱিত কৰা আৰু কাশ্মীৰৰ ৰাজনৈতিক ভৱিষ্যতৰ ওপৰত আলোচনা অতি প্ৰয়োজনীয়।

কাশ্মীৰীসকলে বাংকাৰত আশ্ৰয় লোৱাৰ সময়ত, বিশ্বই আশা কৰে যে শান্তিকামী মনোভাৱ জয়ী হ’ব, আৰু তেনে মনোভাৱে দক্ষিণ এছিয়াক এনে এক সংঘাতৰ পৰা ৰক্ষা কৰিব যাৰ গধূৰ ৰক্তাক্ত বোজা কোনো পক্ষই বহন কৰিব নোৱাৰে।

10-05-2025

Mahabahu.com is an Online Magazine with collection of premium Assamese and English articles and posts with cultural base and modern thinking.  You can send your articles to editor@mahabahu.com / editor@mahabahoo.com(For Assamese article, Unicode font is necessary) Images from different sources.