সুন্দৰৰ জয়-যাত্ৰা
নিতে নৱ প্ৰকাশৰ
বিচিত্ৰ মেলা,
তোৰে-মোৰে জীৱনৰ
ইপাৰে-সিপাৰে কিনো
লুকাভাকু খেলা !
ভুৱনে ভুৱনে মই
বিকশাওঁ আলোক-প্ৰপঞ্চ,
হাঁহো কান্দো
নাচো গাওঁ
মুখৰিত কৰি দি
ত্ৰিভুবন-মঞ্চ ৷
তই সত্য অনাদি অনন্ত
বৃন্দ বৃন্দ কত
মদনমোহন যত
জিনি জিনি মহাৰূপৱন্ত ৷
হিয়াৰ মাজত মোৰ
শুনো কি নুশুনোকৈ
বাঁহীটি বজাই দিয় জান,
সেইহে বিচাৰি ফুৰো
বিচাৰোতে চিৰানন্দ,
তই কিৰণানন্দ
পৰমানন্দ
অমৃত ভাণ্ড কৰি দিয়া দান
বিশ্বজীৱন জ্যোতি-প্ৰাণ ৷
জীৱনে জীৱনে মাথোঁ
পাতোঁ মই অন্বেষণ-যাগ্ ,
বিচিত্ৰ প্ৰকাশৰ
সচিত্ৰ গানেৰে দিয়া
গোপনতে লৱ যজ্ঞভাগ ৷
আঁৰে আঁৰে হাঁহি
বজাৱ ব্ৰহ্ম-বাঁহী ৷
এটি ৰূপ
ভাঙি-ছিঙি
খণ্ড-বিখণ্ড কৰি
তোক চাওঁতেই
বিখণ্ডতে অখণ্ড ৰূপৰ তই
হাঁহি মাৰি লুকাৱ যে
পালোঁ পালোঁ বুলি ভাবোঁতেই…
নিত্য-অনিত্যৰ অনন্ত মেলা
মাথোঁ এটা লুকাভাকু খেলা ৷
মনোমন্দিৰৰ দুৱাৰৰ
শিলৰ শলখা
মাৰিবলে’ কৰি আনো
সপ্তভুৱন চিত্ৰলেখা
অযুত নিযুত ছবি তাই আঁকি যায়
তথাপিও তোৰ দেখা নাই ৷
গানৰ কণ্ঠ জুৰি
উঠে জ্বলি
বিবিধ বিতান
কত স্বপ্ন-গান,
মূৰ্চ্ছনা মূৰছি পৰে
গানেও যে গান গাই
ভাগৰি ভাগৰি অৱসান
ছন্দিতা ম্লান ৷
তথাপিও গান তোৰ
বীণত নপৰে ধৰা
তোৰ সুৰসপ্তক চৰা
নপৰে অ’ ধৰা ৷
শুনো মাথোঁ
নুবুজিও বুজি যাওঁ
ব্যৰ্থ-প্ৰয়াসেৰে বজাবলে’ চাওঁ
তোৰ গান গানৰো অতীত
হৃদয়-বীণত তাক তুলিব নোৱাৰোঁ অ’…
মাথোঁ মোক কৰিছে মোহিত ৷
অনাদি অনন্ত
মধু শ্ৰীমন্ত
সুৰ-সুৰধনী জিনি
তোৰ বাঁহী যিটি সুৰে বাজে,
সেই সুৰ ধৰি মই
বীণত বজাবলে’
অলিয়া-বলিয়া হৈ
ফুৰোঁ মাজে মাজে ৷
মাথোঁ শুনো
মাথোঁ শুনো
মুক মুগ্ধ ধ্যানাস্তৰত
সুৰ-লয়-তান ;
তাৰ স্বৰলিপি মোৰ
লিখিবলে’ স্বৰ নাই,
শব্দ নাই,
নাই মাত্ৰা, নাই লয়-মান
অদ্ভুত শ্ৰৱণ মহাগান ৷
জানো থাক বহু দূৰণিত
তেনেয়ে ওচৰতো
হৃদয়ৰ স্পন্দিত ধ্বনিত
য’ত আছে থাক তাতে
আপোনাৰ শ্ৰীৰে হৈ আপুনি মণ্ডিত ৷
তোৰ তীৰ্থ তোৰ ৰাকধানী
বিচাৰি বিচাৰি মই যাওঁ
কোনোবা জনমতে চিনাই দিছিলোঁ যে
সেই গুণে বাট চিনি পাওঁ ৷
বাটে বাটে, ঘাটে ঘাটে
কত কত নৱ দেশ
মনোময় অশেষ-বিশেষ
সৌন্দৰ্য্যৰ কত মহাদেশ
বিবিধ বেশৰ সমাবেশ ৷
কত বসুন্ধৰা
কত ৰূপে-বৰ্ণে-বন্ধে
ৰসে-গানে ভৰা,
দ্যুলোক-ভূলোক
নীহাৰিকালোক
পাৰ হৈ যাওঁ দিব্যলোক
আলোকৰো সিপাৰৰ
কোনোবা আলোক,
বাটে বাটে তোৰ গান গাওঁ,
হিয়াৰ মাজত মোৰ তোক জান পাওঁ
মই তোৰ তীৰ্থলে’ যাওঁ ৷
মোৰ এই পৃথিৱীত
তোৰ মাথোঁ এটি সুৰ নাচে,
পৰ্ব্বত-বননি জুৰি
ভৈয়ামে ভৈয়ামে উৰি
ঘাঁহ-বন, পাত-লতা
কত ফুল বাছে ৷
নয়নাভিৰাম নানা ঠাঁচে
অপৰূপ ৰূপৰ সাঁচে সাঁচে
বিভঙ্গ-অভঙ্গ
ত্ৰিভঙ্গ ভঙ্গিম ৰূপ
লেখ নাই
জোই নাই
সুৰূপ-কুৰূপ ৷
সাগৰে-বেলিয়ে মিলি
পাতে কিনো খেলিমেলি
ৰূপান্তৰেদি বয়
যুগান্তৰৰ নই
বেমেলিৰে ধেমালি
ধেমালিৰে বেমেলি
বেমেলিয়ে ধেমালিয়ে
পৃথিৱী দেৱতা বয়
নিতে নিতে নৱৰূপ মালী ৷
সোণ-ৰূপ-জুই
জ্বলিছে ডাৱৰ ছুই….
সোণ জ্বলে, ৰূপ জ্বলে,
সোণ-ধান জ্বলে
দেশ-মহাদেশ জ্বলে
নানা মণি-মৰকত মুকুতা ভস্ম
নৱসৃষ্টিৰ গৈ সিয়ে হয় অস্ম ৷
সেই ছাই-ভস্ম সানি
মানুহ ব’ৰাগীটোৱে
দিগম্বৰ হৈ ফুৰে তোৰ গান গাই
তই মাথোঁ হাঁহ চাই চাই ৷
নতুনৰো নতুনেৰে ঘূৰি ঘূৰি আহ তই
মানৱৰ জন
নৱ আলোকৰে পিন্ধি সুৰভিত অঞ্জন
মানুহ ব’ৰাগীটোৱে
ভস্মকে মুঠি মাৰি
ফুকে তোৰ নৱ সুৰ-মন্ত্ৰ
উঠে জ্বলি পৃথিৱীত আৰু এক নবীন
মানৱ নৱতন্ত্ৰ
গুম্গুমনিৰে চলে
মহাকাল যন্ত্ৰ ৷
আমীৰ ফকীৰ হৈ যায়
ফকীৰ আমীৰ হৈ
হীৰা-মণি-মুকুতাৰে
কাৰেং শুৱায়,
নটীয়ে কাচোন কাচি
সুৰ নিগৰাই নাচি
ৰূপৰ মাজেদি তোৰ
প্ৰকাশৰ বিকাশৰ বসন্ত গায়
তোৰে খেলা তয়ে থাক চাই ৷
তাৰ মাজে মাজে মই
তোকেই বিচাৰি ফুৰোঁ
নাপাই নাপাই ;
মোক অহা দেখিলেই
আকউ লুকাৱ তই
থকা যেন লাগিছিল
পিছে দেখোঁ তই তাত নাই ৷
নতুন দেশলে যাওঁ
গান গাই গাই
তোৰে গুণ ইনাই বিনাই,
তই লুকাবলে’ ভাল
পিন্ধি ললি জটাজাল
পাতি ললি
মায়া ছায়াবাজী-হাট
ক’লা বগা মেলা ;
মোৰে য’তে নবীন প্ৰপঞ্চ
মঞ্চে মঞ্চে
মাথোঁ তোৰ লুকাভাকু খেলা ৷
বজা, বজা, বজা বাঁহী
অসীম সুন্দৰ…
যাত্ৰা-বাটটো মোৰ
সুৰ-কল্লোলেৰে তোৰ
কৰি দে মুখৰ
জীৱনলে’ আহক বসন্ত
অৰূপৱন্ত তোৰ হাঁহিৰে শ্ৰীমন্ত ৷
কণ্ঠত জাগোক মোৰ
তোৰেই কলাপী,
গাম মই তোৰ গান
আলাপী-বিলাপী ;
জিভাত দিয়ক থিত
তোৰেই ভাৰতী,
জীৱনে জীৱনে গাম
তোৰেই আৰতি ৷
ওঁঠত বজাই দে
তোৰে ৰঙা হাঁহি,
তোৰ সুৰ-সুৱদীৰে
বজামে বাঁহী ৷
চকুত জ্বলক মোৰ
তোৰ দিব্যজ্যোতি ,
তাৰেই দেখিম মই
তোৰেই ছবিটি ৷
হাতত তুলি দে মোৰ
তোৰেই লেখনী
লিখি যাম ইন্দ্ৰধনু
নানা দিব্য বৰণৰ
উজ্বলিব অৰ্কমালা-মণি ৷
মিছা !
মিছা মোৰ গৰ্ব্ব-অহঙ্কাৰ
মিছা মোৰ কাব্যৰ সম্ভাৰ
মিছা মোৰ যত অলঙ্কাৰ
ব্যৰ্থ মোৰ কামনাৰ, বাসনাৰ
হেঁপাহ আশাৰ
শত শত ফল-ফুল
ষোড়শোপচাৰ ৷
মই ৰচা গানবোৰে
তোক মাথোঁ ব্যঙ্গ কৰে
মোৰ বৰ্ণনাই মাথোঁ
তোক কৰা ম্লান
তই যে মহান ৷
মোৰ সুৰে
মাথোঁ দূৰে দূৰে
ভয়-ভীত সঙ্কুচিত ভৃত্য সম ঘূৰে,
তোৰ ই বিৰাট ৰূপ
সমস্তে নেদেখি মাথোঁ
বলিয়াবতিয়া বকি ফুৰে ৷
তোৰ পদৰেণু এটা
পায় কি নাপায় সি
তোক পোৱা বুলি কৈ মিছা দম্ভ কৰে ,
মোৰ গীত-ছন্দ
সুৰ মনোহৰ মকবন্দ
যত কাব্য-কাৰিকৰী
সুচিত্ৰ বিচিত্ৰ যত
জগ-জন মনোহাৰী,
ঝঙ্কৃত পদবন্ধ
সকলোৱে অন্ধ
উমানে উমানে গায় গান
তোৰ দেখা নাই ৷
মোৰ যত
সংশ্লেষণ, বিশ্লেষণ
গঢ়ন-পিতন
খনিকৰী, স্থপতিৰ মন্থন-গ্ৰন্থন,
একোৱে নোখোলে তোৰ মহা অৱগুণ্ঠন ৷
মোৰ যত সাহিত্য-বিজ্ঞান
তোৰ মাথোঁ কৰে অপমান ৷
মোৰ তনু-মন ধন-জন
আজি তোতে কৰিলোঁ সমৰ্পন
তই মোৰ পূজাৰ অতীত,
নিজেই নিদিলে ধৰা
কিহেৰে ধৰিম তোক
নিজে আহি নিজে
মোতে তই
দে আজি থিত্ ৷
আজি যে মই নাই
নাই আৰু মই,
ময়েই যে তই হলোঁ
তই হলোঁ মই ৷
ৰূপৰ যমুনা মই
তই বৱ অপৰূপ গঙ্গা
অনন্ত অঙ্গা
মিলি দুয়ো যাওঁ বৈ বৈ ৷
ৰূপ অৰূপৰ আজি
হৈ যাওক সঙ্গম
ভুৱন মুগ্ধ হওক
মুগ্ধ হওক যত জীৱ-জঙ্গম ৷
জগতৰ যত তীৰ্থগামী
সুন্দৰকামী
তোতে মোতে অৱগাহি
কৰি যাওক পূণ্য-সঞ্চয়
বন্দনা-স্তুতি গ’ক জয় ৰূপ-অৰূপৰ জয় ৷
আজি কিনো মহানন্দ
আজি মোৰ
অভিনৱ, দুলড়ী লেচাৰী কত ছন্দ
গীত-সুৰ লয়-মান মাত্ৰা
সাৰ্থক সুন্দৰ যাত্ৰা ৷