পাহৰণিৰ বুকুত বৰ্হমথুৰি

পাহৰণিৰ বুকুত বৰ্হমথুৰি

সুমিত দাস

‘ ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ পাৰৰে বৰ্হমথুৰি এজুপি

               আমিনো খৰি লুৰা ঠাই

  ব্ৰহ্মপুত্ৰ দেৱতা উটুৱাই নিনিবা

                তামোল দি মাতোতা নাই।’

         বিহুনামবোৰত উল্লেখ থকা গছবোৰৰ ভিতৰত বৰ্হমথুৰি এবিধ অন্যতম আপুৰুগীয়া উদ্ভিদ প্ৰজাতি। বৰ্হমথুৰি অসমীয়া সমাজ-সংস্কৃতিৰ সৈতে নিবিড়ভাৱে সম্পৰ্কিত।এসময়ত এই উদ্ভিদ প্ৰজাতি অসম মুলুকৰ হাবি-বননিবোৰত সুলভ আছিল।

সম্প্ৰতি অসমৰ কিছু হাবি-বননিত বৰ্হমথুৰি কম পৰিমানে বিস্তাৰিত হৈ আছে।বৰ্তমান সময়ত উজনি অসমৰ কিছু ঠাইত বৰ্হমথুৰিৰ উপস্থিতি পৰিলক্ষিত হৈছে। তিনিচুকীয়া জিলাৰ হাঁহখাটী,কুমচাং,কাকজান সংৰক্ষিত বনাঞ্চল,আপাৰ-দিহিং বনাঞ্চল আৰু দিহিং-পাটকাই ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানত বৰ্হমথুৰি গছ দেখিবলৈ পোৱা যায়।

RelatedPosts

Taliban Bans Windows in Residential Buildings to Restrict Women’s Visibility!

January 23, 2025

১৯৩৫: অসম সাহিত্য সভাৰ বাৰ্ষিক সন্মিলনৰ অভ্যৰ্থনা সমিতিৰ সভাপতিৰ অভিভাষণ, তেজপুৰ

January 23, 2025

Renewable Energy- the need of the hour!!

January 23, 2025

     বৰ্হমথুৰি বিচিত্ৰ উদ্ভিদ জগতৰ মেগ্ন’লিয়েছি (Magnoliaceae) গোত্ৰৰ অন্তৰ্ভুক্ত।এই গোত্ৰৰ উদ্ভিদ প্ৰজাতিবোৰক উদ্ভিদবিজ্ঞানীসকলে প্ৰাচীন উদ্ভিদ বুলি গণ্য কৰিছে। উদ্ভিদৰ বৰ্গীকৰণ তত্ত্বৰ পথিকৃৎ বিজ্ঞানীসকলৰ অন্যতম আৰ্মেন তাক্তাজানে(Armen Takhtajan)এই গোত্ৰৰ উদ্ভিদক প্ৰাচীন গণ্য কৰি কেতবোৰ বৈশিষ্ট্য আগবঢ়াইছে।

জীৱাশ্মভিত্তিক সাক্ষ্যৰ ভিত্তিত ইহঁতৰ পৰাগৰেণু ,আভ্যন্তৰীণ গঠন আৰু পুষ্পৰ আকাৰ আৰু সজ্জা আদি চৰিত্ৰবোৰত প্ৰাচীন উদ্ভিদ শ্ৰেণীৰ সৈতে সাদৃশ্য বিদ্যমান।এই শ্ৰেণীৰ উদ্ভিদৰ পুষ্পবোৰ সাধাৰণতে অকলশৰীয়াকৈ সজ্জিত হৈ থাকে।

ফুলৰ পাহিৰ সংখ্যা সাধাৰণতে ৯ পৰা আৰম্ভ হয়। বৰ্হমথুৰিৰ পাহিবোৰ ৩ টা চক্ৰত সজ্জিত হৈ থাকে।ফুলত অসংখ্য পুংকেশৰ আৰু স্ত্ৰীকেশৰ থাকে।ফুলৰ বৰণ বগা আৰু তীব্ৰ সুঘ্ৰাণযুক্ত। পৰাগসংযোগ কাৰ্য মূলতঃ পতঙ্গৰ দ্বাৰাই সম্পন্ন হয়।

                  মেগ্ন’লিয়েছি(Magnoliaceae) গোত্ৰটো সপুষ্পক বা পুষ্পধাৰী উদ্ভিদৰ এটা ডাঙৰ গোট।গোলকীয় ভাৱে এই গোত্ৰৰ উদ্ভিদপ্ৰজাতিবোৰ পূৱ আমেৰিকাৰ ক্ৰান্তীয় অঞ্চলৰ পৰা নাতিশীতোষ্ণ অঞ্চল,পূৱ এছিয়া আৰু দক্ষিণ আমেৰিকাত বিস্তাৰিত হৈ আছে।

                           ভাৰতবৰ্ষ হৈছে প্ৰাকৃতিক সম্পদেৰে চহকী অঞ্চল। ইয়াত নানা তৰহৰ থলুৱা ( Endemic) আৰু বিপদাপন্ন (Threatened) জীৱপ্ৰজাতি পোৱা যায় ।

চীন, বাংলাদেশ, নেপাল, ভুটান, ম্যানমাৰ, মালয়েছিয়া, থাইলেণ্ড,ভাৰতৰ পূৱ হিমালয় অংশৰ পশ্চিম বংগ(দাৰ্জিলিং),ছিকিম আৰু উত্তৰ-পূৱ ভাৰতৰ অসম, অৰুনাচল প্ৰদেশ, নাগালেণ্ড, মণিপুৰ, মিজোৰাম আৰু মেঘালয়ত মেগ্ন’লিয়েছি (Magnoliaceae) গোত্ৰৰ অন্তৰ্ভুক্ত উদ্ভিদ প্ৰজাতিবোৰ বিস্তাৰিত হৈ আছে। এই গোত্ৰৰ উদ্ভিদবোৰ মূলতঃ গুল্ম আৰু বৃক্ষজাতীয়। এই গোত্ৰত লতাজাতীয় কিম্বা তৃণজাতীয় উদ্ভিদ প্ৰজাতি পোৱা নাযায়। 

                                   Magnoliaceae গোত্ৰৰ অন্তৰ্ভুক্ত বৰ্হমথুৰি এবিধ মজলীয়া আকাৰৰ বৃক্ষ। এই আপুৰুগীয়া উদ্ভিদবিধক ইংৰাজীত হ’জ-চন মেগ্ন’লিয়া (Hodgson Magnolia) আৰু উদ্ভিদ বিজ্ঞানৰ পৰিভাষাত Magnolia hodgsonii(Hook.f.and Thomson)H.Keng বা Talauma hodgsonii Hook.f.and Thomson নামেৰে জনা যায়।

বৰ্হমথুৰিক খাচীসকলে ডিং-চপ-ডেম (Dieng-soh-pydem), মণিপুৰীসকলে ওথুম আৰু মিকিৰ সকলে বৰমাথাৰি-আৰং বুলি কয়।মজলীয়া আকাৰৰ বৃক্ষবিধ সাধাৰণতে ১৫ মিটাৰ পৰ্য্যন্ত ওখ হোৱা দেখা যায়। বৰ্হমথুৰি চিৰহৰিৎ বনভূমিবোৰত পোৱা এবিধ গুৰুত্বপূৰ্ণ উদ্ভিদ।বৰ্হমথুৰিৰ ফুলবোৰ সুগন্ধি।

বৰ্হমথুৰিৰ পাতবোৰ দীঘলীয়া আৰু ডিম্ব-আকৃতিৰ।পাতৰ দৈৰ্ঘ্য ২০-৫০ চে:মি: আৰু প্ৰস্থ ১০-১৩ চে:মি পৰ্য্যন্ত হোৱা দেখা যায়।বৰ্হমথুৰি গছে এপ্ৰিল-মে’ মাহত পুষ্পধাৰণ কৰে।ফলবোৰ ১৩-১৫ চে:মি দীঘল।জুন-অক্টোবৰ মাহত ই বীজ ধাৰণ কৰি বীজ বিস্তাৰণ ক্ষমতা লাভ কৰে।

 তাহানিৰ অসমীয়া সমাজ-জীৱনত বৰ্হমথুৰিৰ বিশেষ আদৰ আছিল। আজিৰ প্ৰজন্মৰ বহুতেই হয়তো বৰ্হমথুৰিৰ নাম শুনা নাই বা দেখাও নাই। আধুনিক প্ৰসাধন সামগ্ৰীৰ পয়োভৰ নঘটা তাহানিতেই জীয়ৰী-বোৱাৰীহতে ওঁঠত বৰ্হমথুৰিৰ থুৰ বা কুঁহিপাতৰ ৰসৰ ৰঙা বোল সানি লৈছিল।

অবাঞ্চিত হাৰত বনভূমি টুটি অহাৰ ফলত বৰ্হমথুৰিয়ে বিলুপ্তিৰ দিশে খোজ দিছে। প্ৰাকৃতিক অৱস্থাত বৰ্হমথুৰি গছবোৰক জীয়াই ৰাখিব পাৰিলেই ইয়াৰ সংৰক্ষণ সম্ভৱ হ’ব।

সুমিত দাস, ছাত্ৰ, উদ্ভিদ বিজ্ঞান বিভাগ।অৰুণাচল বিশ্ববিদ্যালয়।ফ’ন-৬০০০৫৭০১৬৩

Images from different sources

Mahabahu.com is an Online Magazine with collection of premium Assamese and English articles and posts with cultural base and modern thinking.  You can send your articles to editor@mahabahu.com / editor@mahabahoo.com (For Assamese article, Unicode font is necessary)