পীয়েৰ টিউটৰিং

পীয়েৰ টিউটৰিঙ যে কেৱল বিদ্যালয় পৰ্যায়ৰ শিক্ষাতেই প্ৰয়োগ কৰিব এনে নহয়, ই বিশ্ববিদ্যালয় পৰ্যায়ৰ শিক্ষাতো প্ৰয়োগ হৈছে। Peer Tutoring অভিধাটো প্ৰথমতে আনিছিল ১৯৭০ চনত নিউয়ৰ্কৰ কেন্নিথ ব্ৰুফে নামৰ এগৰাকী শিক্ষাবিদে। তেওঁ আছিল নিউয়ৰ্ক ব্ৰুকলেন কলেজৰ অধ্যাপক।

বিশ্বৰ আন দেশবোৰৰ লগতে অতি সম্প্ৰতি জাৰ্মানী বিশ্ববিদ্যালয়বোৰত পীয়েৰ টিউটৰিঙ ব্যৱস্থাই অধিক জনপ্ৰিয়তা লাভ কৰিছে। পশ্চিমীয়া দেশবোৰতো পীয়েৰ টিউটৰিঙে অধিক জনপ্ৰিয় লাভ কৰিছে।

আমাৰ দেশতো সমনীয়া শিক্ষকৰ দ্বাৰা শিকোৱা ব্যৱস্থাই অধিক জনপ্ৰিয়তা লাভ কৰিবলৈ লৈছে। অতি সম্প্ৰতি বলবৎ হোৱা ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতি ২০২০ তো পীয়েৰ টিউটৰিঙ ব্যৱস্থাক অধিক গুৰুত্ব দিয়া হৈছে। ” To teach is to learn twice ” শীৰ্ষক আপ্তবাক্য শাৰীৰ আধাৰত ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতিত পীয়েৰ টিউটৰিঙ ব্যৱস্থাক বিশেষকৈ বিদ্যালয় পৰ্যায়ৰ শিক্ষাত প্ৰয়োগ কৰাৰ পৰামৰ্শ আগবঢ়োৱা হৈছে।

ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতিত কৈছে: ” To address the scale of learning crisis, all viable methods will be explored to support teachers in this all-important mission. Studies around the world show one-on-one peer tutoring to be extremely effective for learning – not just for the learner, but also for the tutor.Thus Peer tutoring can be taken up as a voluntary and joyful activity for fellow students under the supervision of trained teachers and by taking due care of safety aspects.

“ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতিৰ মতে বিদ্যালয় শিক্ষাৰ প্ৰাথমিক বা মাধ্যমিক পৰ্যায়ত এই ব্যৱস্থাই ইস্পিত ফল দিব পাৰে। প্ৰাথমিক স্তৰত বুনিয়াদী সাক্ষৰতা,সংখ্যাজ্ঞান আৰু ভাষাজ্ঞানৰ অৰ্হতা অৰ্জনত পীয়েৰ টিউটৰিঙ সহায়ক হ’ব।

সমনীয়া শিক্ষকৰ শিক্ষাদান ব্যৱস্থাক কোনো কাৰণতেই শিক্ষকৰ বিকল্প ব্যৱস্থা হিচাপে বিবেচনা কৰা নহয়। ইয়াক শ্ৰেণীকোঠাৰ বিকল্প শিকন (supplement class room learning) ব্যৱস্থা হিচাপেহে বিবেচনা কৰা হয়। ই শিক্ষকৰ শিক্ষাদান ব্যৱস্থাৰ এক পৰিপূৰক শৈক্ষিক প্ৰক্ৰিয়াহে।

পীয়েৰ টিউটৰিঙ ব্যৱস্থাত ছাত্ৰ এজন শিক্ষক হোৱাৰ লগতে শিকাৰু হোৱাৰো সুযোগ থাকে। শিক্ষক হিচাপে বিষয়বস্তু এটা আহৰণত সহায়ৰ বাবে দুৰ্বলজনক শিকাব পাৰে, আনহাতে নিজৰ আন দিশত থকা দুৰ্বলতাখিনি সমান্তৰাল ভাৱে আনৰ পৰা শিকি ল’ব পাৰে। অৰ্থাৎ সমনীয়া শিক্ষক( Tutor) আৰু ছাত্ৰ ( Tutee) উভয়ে শিকে। পীয়েৰ টিউটৰিঙ ব্যৱস্থাত এজন ছাত্ৰই আন এজন ছাত্ৰক বা এজন ছাত্ৰই ছাত্ৰৰ এটা সৰু গোটক বা গোটেই শ্ৰেণীৰ ছাত্ৰসকলক শিকাব পাৰে।

অৱশ্যে পীয়েৰ টিউটৰিঙত শিক্ষকৰ পৰ্যবেক্ষণ অতি জৰুৰী। কিন্তু পীয়েৰ টিউটৰিঙত শিক্ষকৰ হস্তক্ষেপ নথকাকৈ ইজনে সিজনৰ পৰা শিকিব পাৰে । অকল এয়াই নহয়, পীয়েৰ টিউটৰিঙত সমনীয়া শিক্ষক হিচাপে নিয়োজিত ছাত্ৰক প্ৰশিক্ষণৰো প্ৰয়োজন থাকে। কিয়নো সমনীয়া শিক্ষকজনৰ attitude, skill আৰু knowledge ৰ ওপৰত পীয়েৰ টিউটৰিঙৰ সফলতা নিৰ্ভৰ কৰে। এই তিনিটা দিশত গুৰুত্ব দিয়া পীয়েৰ টিউটৰিঙৰ মডেলটোক ASK model বুলি জনাজাত।

পীয়েৰ টিউটৰিঙৰ ইতিবাচক দিশ বহুতো আছে।‌সাধাৰণতে কিছুমান ছাত্ৰই নুবুজা কথা শিক্ষকৰ ওচৰত ক’বলৈ সাহস নকৰে। আনহাতে শ্ৰেণীকোঠাৰ সকলো ছাত্ৰকে একে ধৰণে শিকালে দুৰ্বল ছাত্ৰই বিষয়বস্তুৰ বহু কথা নুবুজাকৈ থাকে। সমনীয়া শিক্ষকৰ দ্বাৰা শিকোৱা ব্যৱস্থাত শিক্ষাৰ্থীয়ে নিজৰ দুৰ্বলতাখিনি পোনপটীয়াকৈ ক’বলৈ শংকা নকৰে। বোধ শক্তি বঢ়ায়। অধিক আত্মবিশ্বাসী হয়।

পীয়েৰ টিউটৰিঙে শিক্ষাৰ্থীৰ মাজত ইতিবাচক সামাজিক সম্পৰ্ক ( Social relationship ) গঠনত সহায় কৰে। সহপাঠীৰ সৈতে সামাজিক সহযোগিতা বৃদ্ধি পায়। এই ব্যৱস্থাই শিক্ষাৰ্থীক শিকাৰ বাবে আগ্ৰহী কৰে। নিজৰ শৈক্ষিক দিশৰ ব্যক্তিগত দুৰ্বলতাখিনি চিনাক্তকৰণ লগতে সেইখিনি দূৰ কৰাৰ এক সমাহিত পৰিৱেশ পায়। পীয়েৰ টিউটৰিঙে এক ইতিবাচক বিদ্যালয় সংস্কৃতি গঢ়াত সহায় কৰে।

শিক্ষাৰ্থীৰ মাজত ব্যক্তিগত সম্পৰ্ক মধুৰ হয়। এই পদ্ধতিৰ আটাইতকৈ ভাল কথাটো হ’ল ইজনে সিজনৰ পৰা শিকে। ফলত শ্ৰেণীকোঠাত শিক্ষাৰ্থীৰ মাজত এক সমূহীয়া সফলতাৰ সুযোগ আহে। শিক্ষাৰ্থীয়ে সামাজিক সংযোগ বৃদ্ধিৰ পৰিৱেশ পায়। শিক্ষাৰ্থীৰ শৈক্ষিক জীৱনলৈ এক পৰিবৰ্তন আহে।

পাঠ্যপুথিৰ পাঠবোৰৰ আঁৰত থকা শিকন অৰ্হতা ( learning outcomes) খিনি আয়ত্ত কৰিব পাৰে।

পীয়েৰ টিউটৰিঙ ব্যৱস্থাটো এক শিথিল( flexible) শৈক্ষিক ব্যৱস্থা। শিক্ষাৰ্থীয়ে নিজৰ মাজত বুজাবুজিৰে কথাবোৰ আলোচনা কৰাৰ পৰিৱেশ পায়। লগতে নিজৰ সুবিবেচিত চিন্তাৰ(critical thinking) বিকাশ ঘটাব পাৰে। আমাৰ শিক্ষা ব্যৱস্থাত বিজ্ঞান সন্মত ভাৱে সমনীয়া শিক্ষকৰ দ্বাৰা শিকোৱা ব্যৱস্থা( Peer Tutoring) প্ৰচলন কৰিব পাৰিলে শিক্ষাখণ্ডলৈ এক আশা ব্যঞ্জক পৰিৱৰ্তন আহিব বুলি আশা কৰিব পাৰি।

Images from different sources

Mahabahu.com is an Online Magazine with collection of premium Assamese and English articles and posts with cultural base and modern thinking. You can send your articles to editor@mahabahu.com / editor@mahabahoo.com (For Assamese article, Unicode font is necessary)