ফ্ৰয়েডৰ মনোযৌনবিকাশৰ তত্ত্ব আৰু শিশুৰ ব্যক্তিত্ব

সংঘমিত্ৰা কাশ্যপ

বিখ্যাত মনোবিশ্লেষক চিগমাণ্ড ফ্ৰয়েড অষ্ট্ৰিয়াৰ এজন স্নায়ুবিজ্ঞানী আৰু মনোবিশ্লেষণৰ প্ৰতিষ্ঠাপক আছিল।

চিগমাণ্ড ফ্ৰয়েডে বহু বছৰৰ আগতে শিশুৰ ব্যক্তিত্ব আৰু যৌন বিকাশক লৈ কিছুমান বিশেষ তত্ত্ব আগবঢ়াইছিল। তেওঁৰ তত্ত্বৰ মতে প্ৰতিজন শিশুৱে নিজৰ জীৱনত এক ধাৰাবাহিক মনোযৌন পৰ্যায় পাৰ কৰিবলগীয়া হয়, যাৰ ফলত তেওঁলোকৰ প্ৰাপ্তবয়স্ক ব্যক্তিত্বৰ বিকাশ ঘটে।

ফ্ৰয়েডৰ মনোযৌনবিকাশৰ তত্ত্ব আৰু শিশুৰ ব্যক্তিত্ব

ফ্ৰয়েডে দাবী কৰিছিল যে ব্যক্তিত্বৰ মূল দিশসমূহ এজন ব্যক্তিৰ মাজত আগতীয়াকৈ প্ৰতিষ্ঠা হয়, ই গোটেই জীৱন সুস্থিৰ হৈ থাকে আৰু ইয়াক অতি কষ্টেৰেহে সলনি কৰিব পাৰি। তেওঁ ব্যক্তিত্বৰ পাঁচটা পৰ্যায়ৰ তত্ত্ব প্ৰস্তাৱ দিছিল যাক মনোযৌন বিকাশ বুলি কোৱা হয়।

এই পাঁচটা মনোযৌন পৰ্যায়, যিবোৰ হ’ল মৌখিক, পায়ু, ফেলিক, সুপ্ত আৰু যৌনাংগ পৰ্যায়, প্ৰতিটো পৰ্যায়ৰ সৈতে জড়িত ইৰ’জেনাছ ক্ষেত্ৰই আনন্দৰ উৎস বা প্লেজাৰ হিচাপে কাম কৰি থাকে বুলি এই তত্ত্বত উল্লেখ কৰা হৈছে। এই সম্পূৰ্ণ তত্ত্বত মনোযৌন শক্তি বা কামনাক আচৰণক চালিকা শক্তি হিচাপে বৰ্ণনা কৰা হৈছে।

ফ্ৰয়েডে বিশ্বাস কৰিছিল যে এজন ব্যক্তিৰ জীৱনটো চাপ আৰু উত্তেজনা কেন্দ্ৰ কৰি গঢ় লৈ উঠে। ফ্ৰয়েডে এইটোও বিশ্বাস কৰিছিল যে এজন ব্যক্তিৰ জীৱনত চাপ কামনা বা যৌন শক্তি জমা হৈ থকাৰ বাবেই হয় আৰু সকলো উত্তেজনা বা প্লেজাৰ ইয়াৰ নিৰ্গমনৰ পৰাই আহে।

ফ্ৰয়েডৰ মতে মনোযৌনৰ প্ৰতিটো পৰ্যায় এজন ব্যক্তিৰ যদি সফলতাৰে সম্পূৰ্ণ হয়, তেন্তে তাৰ ফল এটা সুস্থ ব্যক্তিত্ব। যদি কিছুমান সমস্যা উপযুক্ত পৰ্যায়ত সমাধান নহয়, তেন্তে ব্যক্তি জনৰ ফিক্সেচন বা স্থিৰতা হ’ব পাৰে। এটা ফিক্সেচন হৈছে পূৰ্বৰ মনোযৌন পৰ্যায়ৰ ওপৰত স্থায়ীভাৱে মনোনিৱেশ কৰা।

এই সংঘাতৰ সমাধান নোহোৱালৈকে ব্যক্তিজন এই পৰ্যায়ত বিভিন্ন ধৰণে “আবদ্ধ” হৈ থাকিব পাৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, যিজন ব্যক্তিয়ে মৌখিক পৰ্যায়ত স্থিৰ হৈ থাকে, তেওঁ আনৰ ওপৰত অতিমাত্ৰা নিৰ্ভৰশীল হ’ব পাৰে আৰু ধূমপান, মদ্যপান বা খাদ্য খোৱাৰ জৰিয়তে মৌখিক উদ্দীপনা বিচাৰিব পাৰে।

মনোযৌন বিকাশৰ পাঁচটা পৰ্যায়ৰ চমু বিৱৰণ হ’ল :

১) মৌখিক পৰ্যায়( জন্মৰ পৰা ১৮ মাহ) : নৱজাতক শিশু এটিৰ প্ৰবৃত্তি মুখৰ ওপৰত কেন্দ্ৰিত হয়। এইটোৱেই হৈছে শিশুৰ প্ৰাথমিক আনন্দ বা প্লেজাৰ বিচৰা কেন্দ্ৰ। মুখৰ জৰিয়তেহে শিশুৱে খাদ্য লাভ কৰে যিয়ে ভোক কমায়। কেঁচুৱা এটাই স্তনপান কৰি, বুঢ়া আঙুলি চুপি, কামোৰাৰ জৰিয়তে মৌখিক সন্তুষ্টি লাভ কৰে। এই প্ৰাৰম্ভিক মাহতে মানুহৰ পৃথিৱীৰ প্ৰতি থকা মৌলিক অনুভৱ প্ৰতিষ্ঠা হয়।

ফ্ৰয়েডে তত্ত্ব আগবঢ়াইছিল যে মৌখিক পৰ্যায়ৰ অভিজ্ঞতাই ব্যক্তিত্বৰ বিকাশত যথেষ্ট প্ৰভাৱ পেলায়। উদাহৰণস্বৰূপে, তেওঁ কৈছিল যে যদি এই পৰ্যায়ত কিবা অসুবিধাৰ সৃষ্টি হয়, তেনেহলে পিছৰ জীৱনত সেই ব্যক্তি জন নিৰাশাবাদী, ঈৰ্ষাশীল আৰু সন্দেহজনক প্ৰাপ্তবয়স্ক হৈ উঠিব পাৰে। ফ্ৰয়েডে প্ৰাপ্তবয়স্ক কালত মৌখিক আচৰণক নিৰ্দিষ্ট ব্যক্তিত্বৰ প্ৰকাৰৰ সৈতেও সংযোগ কৰিছিল।

উদাহৰণস্বৰূপে, মৌখিক মঞ্চত স্থিৰ বা ফিক্সেচন থকা ব্যক্তিয়ে অত্যধিক খাদ্য গ্ৰহণ, নখ কামোৰা বা অত্যধিক কথা কোৱা ধৰণৰ কামত লিপ্ত হ’ব পাৰে, যি হৈছে মৌখিক প্ৰয়োজনীয়তাসমূহ অব্যাহত ৰখাৰ প্ৰতীক।

২) পায়ুপথ (১ৰ পৰা ৩ বছৰ) : পায়ুপথটো হৈছে মনোযৌন বিকাশৰ দ্বিতীয় পৰ্যায় যি ১৮ মাহৰ পৰা তিনি বছৰৰ ভিতৰত ঘটে। এই সময়ত দেখা যায় যে প্ৰায় দুবছৰ আৰু তিনি বছৰ বয়সত শিশুৱে সমাজৰ কিছুমান দাবীৰ প্ৰতি সঁহাৰি জনাবলৈ শিকে। ইয়াৰ ভিতৰত পিতৃ-মাতৃয়ে কৰা এটা প্ৰধান দাবী হ’ল শিশুৱে প্ৰস্ৰাৱ আৰু শৌচ আদি শৰীৰৰ কাৰ্য্যকলাপ নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ শিকা।

এই বয়সৰ বেছিভাগ শিশুৱেই অন্ত্ৰ লৰচৰ কৰাত আনন্দ অনুভৱ কৰে। ফ্ৰয়েডৰ মতে পায়ুপথৰ সময়ত কামনাশক্তি মলদ্বাৰত কেন্দ্ৰীভূত হৈ পৰে, আৰু শিশুৱে শৌচ কৰি অতি আনন্দ লাভ কৰে। এই পৰ্যায়ত সফলতা নিৰ্ভৰ কৰে অভিভাৱকে ব্যৱহাৰ কৰা শৌচাগাৰ প্ৰশিক্ষণৰ দৃষ্টিভংগীৰ ওপৰত। উপযুক্ত সময়ত শৌচাগাৰ ব্যৱহাৰ কৰাৰ বাবে এজন শিশুক প্ৰশংসা কৰা বা উৎসাহিত কৰা অভিভাৱকসকলে ইতিবাচক ফলাফলৰ লাভ কৰে আৰু শিশুসকলক সক্ষম আৰু উৎপাদনশীলতা অনুভৱ কৰাত সহায় কৰে।

কিন্তু কেতিয়াবা এই পৰ্যায়ত শিশুসকলক প্ৰয়োজনীয় সহায় আৰু উৎসাহ প্ৰদান কৰাত সকলো অভিভাৱক সফল নহয়। কিছুমান পিতৃ-মাতৃয়ে শিশুক এই ক্ষেত্ৰত ভুল হ’লে খং বা উপহাস কৰে বা লজ্জিত কৰাও দেখা যায়। উদাহণস্বৰূপে কেতিয়াবা এজন শিশুয়ে এই বয়সত বিচনাতে মল ত্যাগ কৰি দিয়া দেখা যায়, যিহেতু তেওঁলোকে মাত্ৰ এই বিষয়ে প্ৰশিক্ষণ লৈহে থাকে।

তাত যদি কোনো অভিভাৱকে শিশুজনক উপহাস কৰে নতুবা সেই কথা লৈ খং কৰে, তেনেহলে ই শিশু জনৰ মনত এক ভয়ৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। ফ্ৰয়েডৰ মতে অভিভাৱকৰ এনে অনুপযুক্ত সঁহাৰিৰ ফলত নেতিবাচক পৰিণতি হ’ব পাৰে। তেওঁৰ মতে যদি অভিভাৱকসকল এই ক্ষেত্ৰত অতি কঠোৰ হয় তেন্তে ফ্ৰয়েডে বিশ্বাস কৰিছিল যে তেতিয়া এজন শিশু প্ৰাপ্তবয়স্কৰ হ’লে এনে এক পায়ু-ধাৰণ ব্যক্তিত্ব গঢ় লৈ উঠে য’ত ব্যক্তিজন কঠোৰ, অধিক শৃংখলাবদ্ধ, আৰু অত্যাধিক আৱেগিক হয়।

৩) ফেলিক পৰ্যায়(৩ৰ পৰা ৬ বছৰ) : ফ্ৰয়েডে ব্যাখ্যা কৰা মনোযৌন বিকাশৰ পৰৱৰ্তী পৰ্যায়টোক ফেলিক পৰ্যায় বুলি কোৱা হয়। শিশুৰ বিকাশৰ এই পৰ্যায়ত এজন শিশুৱে যৌন সমন্ধীয় সক্ৰিয় মানসিক কল্পনাৰ দৰে আচৰণৰ জৰিয়তে আনন্দৰ সন্তুষ্টি কেন্দ্ৰীভূত হয়।

তেওঁলোকে এই বয়সত ল’ৰাৰ লিংগ কিয় থাকে, ছোৱালীৰ লিংগ নাথাকে এই ধৰণৰ কথা জানিবলৈ আগ্ৰহী হৈ পৰে। আনকি এজন সন্তানে বিপৰীত লিংগৰ পিতৃ-মাতৃক বিয়া কৰাবলৈ ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰিব পাৰে।

ফ্ৰয়েডে ফেলিক পৰ্যায়ক প্ৰাক-যৌন পৰ্যায় বুলি গণ্য কৰি ফেলিক পৰ্যায়ত অনুভৱ কৰা সংঘাত বোৰক ব্যাখ্যা কৰা দুটা প্ৰধান ধাৰণা গঢ়ি তুলিছিল। সেইয়া হৈছে ল’ৰাৰ বাবে ইডিপাছ কমপ্লেক্স আৰু ছোৱালীৰ বাবে ইলেক্ট্ৰা কমপ্লেক্স।

(i) ইডিপাছ কমপ্লেক্স: ফেলিক পৰ্যায়ৰ মৌলিক সংগ্ৰাম হ’ল বিপৰীত লিংগৰ পিতৃ-মাতৃৰ প্ৰতি শিশুৰ অন্তৰ্নিহিত আকাংক্ষা। ইয়াৰ লগে লগে সমলিংগৰ পিতৃ-মাতৃক হিংসা বা ধ্বংস কৰাৰ এক অচেতন হেঁপাহ। ফ্ৰয়েডে প্ৰথমে এই ধাৰণাটো ১৮৯৯ চনত লিখা “The Interpretation of Dreams” নামৰ গ্ৰন্থখনত প্ৰস্তাৱ কৰিছিল। ফ্ৰয়েডে এই কমপ্লেক্সটোৰ নাম ছফক্লেছৰ “ইডিপাছ ৰেক্স”ৰ চৰিত্ৰটোৰ নামেৰে ৰাখিছিল, যিয়ে ভুলবশতঃ পিতৃক হত্যা কৰি নিজৰ মাতৃৰ সৈতে বিবাহ পাশত আবদ্ধ হৈছিল বুলি কথিত আছে। গ্ৰীক ইতিহাসৰ মতে ইডিপাছক জন্মৰ সময়ত তেওঁৰ পিতৃ-মাতৃৰ পৰিচয় বিষয়ে অৱগত নাছিল আৰু দেউতাকক হত্যা কৰি মাকক বিয়া কৰোৱাৰ পিছতহে সি তেওঁলোকৰ প্ৰকৃত পৰিচয় গম পাইছিল।

এই ইডিপাছ কমপ্লেক্সৰ সময়ত কল্পনা আৰু প্ৰকাশ্য আচৰণৰ জৰিয়তে এজন শিশুৱে নিজৰ যৌনতাক প্ৰকাশ কৰে। ইয়াত এজন পুত্ৰই দেউতাকক বাধা হিচাপে লয় আৰু শেষত তেওঁক প্ৰতিদ্বন্দ্বী হিচাপে লয়।

কিন্তু ইয়াত পুত্ৰ এজনৰ পিতৃৰ প্ৰতি অলপ ভয়ও সংযুক্ত হৈ থাকে কাৰণ তেওঁ বিশ্বাস কৰে যে পিতৃয়ে তেওঁক ক্ষতি কৰিব পৰাকৈ শক্তিশালী। সেয়েহে শিশু এজনৰ বিকাশৰ লগে লগে তেওঁ মাকৰ প্ৰতি থকা যৌন আকাংক্ষাক দমন কৰিবলৈ আৰু পিতৃক নিজৰ প্ৰেৰণা মানি আগবাঢ়ি যাব খোজে ।

Freud psychosexual development — Image: Powershift

(ii) ইলেক্ট্ৰা কমপ্লেক্স: ইলেক্ট্ৰা কমপ্লেক্স হৈছে ছোৱালী এজনীয়ে পিতৃৰ মৰমৰ বাবে মাকৰ লগত প্ৰতিযোগিতাৰ ভাৱ বুজাবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা মনোবিশ্লেষণাত্মক শব্দ। “ইলেক্ট্ৰা কমপ্লেক্স” শব্দটো সঘনাই চিগমাণ্ড ফ্ৰয়েডৰ সৈতে জড়িত হ’লেও আচলতে ১৯১৩ চনত কাৰ্ল জঙে এই শব্দটোৰ উদ্ভাৱন কৰিছিল। ইলেক্ট্ৰা এটা গ্ৰীক চৰিত্ৰ যিয়ে নিজৰ ভাতৃক তেওঁলোকৰ মাকক হত্যা কৰিবলৈ প্ৰৰোচিত কৰিছিল।

এই কমপ্লেক্সত পিতৃৰ লগত নিজৰ প্ৰেমক সংলগ্ন কৰি এগৰাকী ছোৱালীয়ে প্ৰতীকীভাৱে তেওঁক বিয়া কৰাই পৰিয়াল গঢ়িবলৈ চেষ্টা কৰে। যেতিয়া এগৰাকী ছোৱালীয়ে উপলব্ধি কৰে যে এইটো হোৱাৰ সম্ভাৱনা কম, তেতিয়া দেউতাকৰ মৰম লাভৰ মাধ্যম হিচাপে নিজৰ মাতৃৰ আচৰণ নকল কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে। কিন্তু সময়ৰ লগত এজনী ছোৱালীয়ে নিজৰ মাতৃৰ লগত পিতৃৰ সম্বন্ধৰ গুৰুত্ব বুজি উঠে আৰু নিজৰ মাতৃক নিজৰ আদৰ্শ বুলি মানিবলৈ আৰম্ভ কৰে।

ফ্ৰয়েডৰ মতে যি শিশুৱে ফেলিক পৰ্যায়ৰ মাজেৰে সফলতাৰে পাৰ নহয়, তেওঁৰ সমলিংগৰ পিতৃ-মাতৃৰ প্ৰতি শত্ৰুতা অনুভৱ হয়টো গোটেই জীৱন থাকি যাব পাৰে। আনকি এই বিফলতাৰ ফলত শিশুটিৰ জীৱনৰ বাবে গুৰুতৰ পৰিণতি হ’ব পাৰে। এনে ব্যক্তিয়ে হয়তো বিবেচনা কৰিব পাৰে যে সমলিংগৰ ব্যক্তি সাধাৰণতে শত্ৰুতাপূৰ্ণ, আৰু বিপৰীত লিংগৰ মানুহৰ সৈতে নিৰ্ভৰযোগ্য সম্পৰ্কত সম্পৰ্ক স্থাপন কৰিব বিচাৰিব পাৰে।

৪) লেটেন্সি ষ্টেজ (৬ বছৰ যৌৱনকাললৈ) : লেটেন্সি ষ্টেজ হৈছে মনোযৌন বিকাশৰ চতুৰ্থ পৰ্যায়, যিটো ছবছৰৰ পৰা যৌৱনকাললৈকে বিস্তৃত। এই পৰ্যায়ত শিশু এজনৰ কামনা সুপ্ত হৈ থাকে, আৰু আৰু কোনো কাল্পনিক মনোযৌনৰ বিকাশ নহয়। এই পৰ্যায়ত ফ্ৰয়েডে বিশ্বাস কৰিছিল যে যৌন অনুভূতি দমন কৰা হয়, যাৰ ফলত আপেক্ষিকভাৱে এজন কৈশোৰৰ জীৱনত শান্তিৰ সময় আহি পৰে।

উদাহৰণস্বৰূপে এই বয়সত শিক্ষা, সামাজিক সম্পৰ্ক, আৰু সফল প্ৰাপ্তবয়স্ক জীৱনৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় অন্যান্য দক্ষতা আদি অন্যান্য সাধনালৈ শিশুসকলে গুৰুত্ব দিবলৈ আৰম্ভ কৰে। শিশুৱে যৌন আগ্ৰহৰ পৰিৱৰ্তে সামাজিক আৰু বৌদ্ধিক বিকাশত অধিক গুৰুত্ব দিয়ে। এই পৰ্যায়ত শিশুৰ শক্তিৰ বহুখিনি নতুন দক্ষতা বিকাশ আৰু নতুন জ্ঞান আহৰণৰ দিশত প্ৰেৰণ কৰা হয় আৰু খেলা-ধূলা বহুলাংশে একে লিংগৰ আন শিশুৰ মাজতে সীমাবদ্ধ হৈ পৰে।

কিন্তু এই পৰ্যায়ৰ যদি বিকাশ ভালদৰে নহয় তেনেহ’লে বিভিন্ন সমস্যা হব পাৰে। ফ্ৰয়েডৰ মতে এই পৰ্যায়ত যদি কেনেবাকৈ অমীমাংসিত সংঘাত বা সমস্যাই থাকি যায়, তেন্তে ই পিছলৈ সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে, যেনে আৱেগ প্ৰকাশ কৰাত অসুবিধা বা আনৰ সৈতে সুস্থ সম্পৰ্ক গঢ়ি তোলাত অসুবিধা হ’ব পাৰে।

উদাহৰণস্বৰূপে, যদি কোনো শিশুৱে এই পৰ্যায়ত শক্তিশালী সামাজিক সংযোগ গঢ়ি তুলিব নোৱাৰে , তেন্তে প্ৰাপ্তবয়স্ক অৱস্থাত তেওঁলোকে অপৰ্যাপ্ততা, নিৰাপত্তাহীনতা আৰু সামাজিক বিচ্ছিন্নতাৰ অনুভৱৰ সৈতে যুঁজিব পাৰে।

এই পৰ্যায়ৰ অন্ত পৰে যৌৱনকাল আৰম্ভ হোৱাৰ লগে লগে, যেতিয়া যৌন আগ্ৰহ পুনৰ উত্থাপন হয় আৰু ব্যক্তিজনে ফ্ৰয়েডৰ মনোযৌন বিকাশৰ অন্তিম পৰ্যায়ত প্ৰৱেশ কৰে, যিটো হৈছে যৌনাংগ পৰ্যায়ত।

৫) যৌনাংগৰ পৰ্যায় (যৌৱনকালৰ পৰা প্ৰাপ্তবয়স্ক আৰু শেষলৈ) :

যৌনাংগৰ পৰ্যায় হৈছে ফ্ৰয়েডৰ মনোযৌন বিকাশ তত্ত্বৰ পঞ্চম পৰ্যায়, যিটো যৌৱনকালৰ পৰা আৰম্ভ হৈ প্ৰাপ্তবয়স্ককাললৈকে স্থায়ী হয়। এই পৰ্যায়ত কামনাশক্তিৰ পুনৰ উত্থান ঘটে আৰু আন লিংগৰ সমনীয়াৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত হয়, যাৰ ফলত পৰিপক্ক প্ৰাপ্তবয়স্ক যৌনতাৰ আৰম্ভণি হয়।

এই পৰ্যায়ত ব্যক্তিসকলে যৌন পৰিপক্ক হ’বলৈ আৰম্ভ কৰে আৰু নিজৰ যৌন অনুভূতি আৰু ইচ্ছাক অধিক পৰিপক্ক আৰু দায়িত্বশীলভাৱে অন্বেষণ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে আৰু বুজি পায়। এই সময়ছোৱাত ৰোমান্টিক আৰু যৌন আৱেগৰ আৰম্ভণি হয়, যাৰ ফলত অন্তৰংগ বা প্ৰেমৰ সম্পৰ্কৰ গঢ় লৈ উঠা দেখা যায়। এই সময়ত এজন কিশোৰে যৌন শিক্ষাৰ বিষয়ে সঠিক জ্ঞান লোৱাৰ প্ৰয়োজনীয়তা আহি পৰে। লগতে নিৰাপদ যৌন সম্পৰ্কৰ গুৰুত্বও এই সময়ত তেওঁলোকে বুজি পোৱাটো দৰকাৰ।

কেতিয়াবা এই নতুন অনুভৱ আৰু সম্পৰ্কবোৰত সোমাই গৈ থাকোঁতে তেওঁলোকে আৱেগিক উত্থান-পতনৰ সন্মুখীন হ’ব পাৰে। এই পৰ্যায়টো কেৱল যৌন আকৰ্ষণৰ কথা নহয়, ইয়াত আৱেগিক বন্ধন গঢ়ি তোলাৰ কথাও আহি পৰে। বহু সময়ত তেওঁলোক আবেগিক ভাবে অস্থিৰ হৈ পৰে আৰু মানসিক চাপ অনুভৱ কৰে।

ফ্ৰয়েডৰ মতে এই পৰ্যায়ত ব্যক্তিৰ যদি অমীমাংসিত সংঘাত বা সমস্যা থাকে, তেন্তে ইয়াৰ ফলত যৌন অক্ষমতা, সুস্থ সম্পৰ্ক গঢ়ি তোলাত অসুবিধা বা আন আৱেগিক সমস্যা আদি সমস্যাৰ সৃষ্টি হ’ব পাৰে। সেয়ে এই পৰ্যায়ত কিশোৰ কিশোৰী সকলৰ আৱেগ অনুভূতিক সূক্ষ্ম ভাবে বুজি তেওঁলোকক মানসিক ভাবে সুস্থিৰ হোৱাত সহায় কৰাটো খুবেই প্ৰয়োজনীয়।

যদিও বহু যুগৰ আগতেই ফ্ৰয়েডে এই তত্ত্ব আগবঢ়াইছিল কিন্তু সমালোচকসকলে ফ্ৰয়েডৰ এই পদ্ধতিসমূহ মানি লোৱা নাছিল। আচলতে আমি সকলোৱে শিশু এজনক এক বিশুদ্ধ আৰু নিৰ্দোষতাৰ মাপকাঠিৰে জুখি চাওঁ । সেয়েহে হয়টো ফ্ৰয়েডৰ এই ধাৰণা সকলোৰে বাবে এক অগ্ৰাহ্য হৈ পৰিছিল। কাৰণ ফ্ৰয়েডে যি পৰ্যায়ভিত্তিক শিশু বিকাশৰ ধাৰণাক স্বীকৃতি দিছিল সেয়া তেওঁলোকৰ যৌন প্ৰকৃতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ আছিল।

এই প্ৰসংগ এতিয়াও বিতৰ্কিত হৈয়েই আছে। কাৰণ সমালোচক সকলৰ মতে ই বৈজ্ঞানিক ফালৰ পৰা যুক্তি সংগত নহয়, কিয়নো ফ্ৰয়েডে নিজকে ধৰি মনোবিশ্লেষণকাৰী ৰোগীৰ পৰা পোৱা বিষয়ভিত্তিক ব্যাখ্যাৰ ওপৰত বহু পৰিমাণে নিৰ্ভৰ কৰিহে এই তত্ত্ব আগবঢ়াইছিল বুলি তেওঁলোকে বিশ্বাস কৰিছিল। যিহেতু বিষয়ভিত্তিক ব্যাখ্যাৰ কোনো প্ৰমাণ নাথাকে , গতিকে এই কথাৰ বা তত্ত্বৰ কোনো সত্যতা নাই বুলি বহুতেই ভাৱে।

যদিও ফ্ৰয়েডৰ আধুনিক মনোবিজ্ঞান থকা অৰিহণাৰ কথা অস্বীকাৰ কৰিব নোৱাৰি, তথাপিও তেওঁৰ মনোযৌন বিকাশ তত্ত্বৰ প্ৰবল সমৰ্থন নাই।

আচলতে বহু আধুনিক মনোবিজ্ঞানীয়ে স্বীকাৰ কৰে যে ফ্ৰয়েডৰ মনোযৌন তত্ত্ব আমাৰ আধুনিক পৃথিৱীৰ সৈতে বিকশিত হোৱা নাই কাৰণ ইয়াৰ দৃষ্টিভংগী বিষমযৌন আৰু পুৰুষ প্ৰধান। ইয়াত কোনো সমকামী, উভয়লিংগ দৃষ্টিভংগীৰ কথা উল্লেখ নাই । সেয়েহে যদিও ই এক পৌৰাণিক তত্ত্ব, তথাপিও ইয়াৰ প্ৰতিটো কথা বাদ বিবাদৰে ভৰা আৰু কিছু ক্ষেত্ৰত যুক্তিপূৰ্ণ নহয় বুলিও ধাৰণা আছে।

সংঘমিত্ৰা কাশ্যপ, মনোবিজ্ঞানী

Images from different sources

Mahabahu.com is an Online Magazine with collection of premium Assamese and English articles and posts with cultural base and modern thinking. You can send your articles to editor@mahabahu.com / editor@mahabahoo.com (For Assamese article, Unicode font is necessary)