ভাৰত-চীন সংঘৰ্ষ: বেইজিঙে টাৱাঙত নতুনকৈ বিবাদৰ পথ মুকলি কৰিলে কিয়?

অৰবিন্দ ৰাভা

অৰুণাচল প্ৰদেশৰ টাৱাঙত প্ৰকৃত নিয়ন্ত্ৰণ ৰেখাত ভাৰত আৰু চীনা সৈন্যৰ সংঘৰ্ষৰ ঘটনা পোহৰলৈ অহাৰ এদিন নৌহওঁতেই ভাৰতৰ প্ৰতিৰক্ষা মন্ত্ৰী ৰাজনাথ সিঙে সংসদত ভাষণ দি সদস্যসকলক আশ্বাস দিয়ে যে কোনো ভাৰতীয় সৈনিকে প্ৰাণ হেৰুওৱা নাই বা গুৰুতৰভাৱে আহত হোৱা নাই।

চীনে সীমান্তত একপক্ষীয়ভাৱে যথাৰ্থ অৱস্থা সলনি কৰিবলৈ চেষ্টা কৰা বুলি অভিযোগ কৰি মন্ত্ৰীগৰাকীয়ে এইটোও দাবী কৰে যে ইয়াৰ কিছু সময়ৰ পিছতে এখন পতাকা বৈঠকত ভাৰতীয় সেনাৰ স্থানীয় সেনাধ্যক্ষই তেওঁৰ সমকক্ষক এনে আগ্ৰাসনৰ বিৰুদ্ধে সকীয়াই দিছিল।

কিন্তু সমস্যাটো হ’ল এই অঞ্চলত দুয়োখন দেশৰ মাজত সংঘৰ্ষ হোৱাটো প্ৰথম নহয়। ২০২১ চনৰ অক্টোবৰ মাহত ‘এল এ চি'(Line of Control)ৰ ওচৰৰ বুম লা আৰু ইয়াংচেৰ মাজৰ অঞ্চলত দুয়োপক্ষৰ জোৱানৰ মাজত কিছু সময়ৰ বাবে সংঘৰ্ষ হৈছিল। সেই কাণ্ডটো বৰ্তমানৰ দৰেই আৰম্ভ হৈছিল বুলি অনুমান কৰা হৈছে — টহল দিয়াৰ সময়ত হোৱা বিবাদৰ জৰিয়তে। ইয়াৰ ফলত পিএলএৰ কিছুমান জোৱানক অস্থায়ীভাৱে আটক কৰা হয় আৰু অৱশেষত স্থানীয় সেনাপতি পৰ্যায়ত বৈঠকৰ জৰিয়তে সমাধান কৰা হয়।

দুয়োটা কাণ্ডই কোনো পক্ষৰ কোনো জীৱন হেৰুৱা বা ডাঙৰ আঘাত নোহোৱাকৈ সমাধান কৰা হৈছে যদিও একেলগে বিবেচনা কৰিলে সামগ্ৰিক সম্পৰ্কৰ প্ৰেক্ষাপটত ইয়াৰ দ্বাৰা যি ইংগিত পোৱা যায় সেয়া বহুত বেছি গুৰুতৰ।

এইটো ক্ৰমান্বয়ে এটা লক্ষণ যে সক্ৰিয় প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা আৰু সীমাৰ কাষৰ একপক্ষীয়ভাৱে যথাৰ্থ অৱস্থা সলনি কৰাৰ প্ৰচেষ্টা এতিয়া পশ্চিম খণ্ডত সীমাবদ্ধ হৈ নাথাকিব। ঘৰুৱা আখ্যানত জিনজিয়াং-তিব্বত অঞ্চলৰ তাৎপৰ্যৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি চীনে পৰম্পৰাগতভাৱে লাডাখৰ ওচৰৰ অঞ্চলসমূহত সক্ৰিয় হৈ আহিছে।

Rajnath — ভাৰতৰ প্ৰতিৰক্ষা মন্ত্ৰী ৰাজনাথ সিঙে সংসদত ভাষণ দি সদস্যসকলক আশ্বাস দিয়ে

চীনে এতিয়া বৃদ্ধ দালাই লামাৰ ওপৰত দৃষ্টি ৰাখিছে, আৰু তেওঁৰ উত্তৰাধিকাৰৰ বিষয়টোৰ বাবে বেইজিঙে টাৱাং, আৰু বাকী অৰুণাচল প্ৰদেশৰ ওপৰত নিজৰ দাবীক কেন্দ্ৰীভূত কৰিব বিচাৰিব।

চীনে বহু বছৰ ধৰি পূব খণ্ডৰ আন্তঃগাঁথনিৰ ক্ষেত্ৰত বিনিয়োগ কৰি আহিছে। ইয়াৰ ভিতৰত ৰেল, পথ, আৰু বিমান সংযোগ, উন্নত দূৰসংযোগৰ লগতে সৈন্য আৰু আৰ্টিলাৰী ষ্টেচন আৰু যোগান ধৰাৰ ক্ষমতা উন্নত কৰা আদি অন্তৰ্ভুক্ত।

ভাৰতে বিনিয়োগ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিলেও, ২০২২ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ভাৰতৰ সেনাধ্যক্ষই নিজেই স্বীকাৰ কৰা মতে, “পূব খণ্ডত বহুত কাম কৰাটো বাঞ্ছনীয়”। বিশেষ চিন্তাৰ উৎস হ’ল অক্টোবৰ মাহত চীনৰ ২০ সংখ্যক পাৰ্টি কংগ্ৰেছৰ পূৰ্বে এই অঞ্চলত নিয়োজিত হোৱা অতিৰিক্ত তিনিটা পিএলএ ব্ৰিগেডৰ খবৰ।

আনটো প্ৰধান কাৰক হ’ল ভাৰত-চীনৰ সম্পৰ্কত সীমা বিষয়টো সম্পৰ্কীয়। ভাৰতৰ বৈদেশিক পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰী এছ জয়শংকৰে কৈছে যে সীমাৰ প্ৰশ্নক সামগ্ৰিক সম্পৰ্কৰ পৰা পৃথক কৰাটো এতিয়া সম্ভৱ নহয় আৰু ‘এল এ চি’ৰ ওচৰত শান্তি হৈছে সম্পৰ্ক পুনৰুদ্ধাৰৰ চাবিকাঠি।

কিন্তু চীনে ‘এল এ চি’ৰ কাষে কাষে স্থলভাগত হেঁচা অব্যাহত ৰখাৰ সম্ভাৱনা আছে, আনকি তেওঁলোকে দুয়োখন দেশে মতানৈক্যৰ বাহিৰলৈ চাবলৈ পৰামৰ্শ দি থকাৰ সময়তো, ঠিক ২০২২ চনৰ মাৰ্চ মাহত চীনৰ বৈদেশিক মন্ত্ৰী ৱাং য়ীয়ে কৰা মন্তব্যৰ দৰেই যেতিয়া তেওঁ দাবী কৰিছিল যে দুয়ো পক্ষই সম্পৰ্কটোত “অধিক ইতিবাচক শক্তিৰ প্ৰৱেশ” কৰিব লাগিব।

সম্পৰ্কৰ এটা মূল দিশৰ বিষয়টোৰ ওপৰত চকুৰ পৰা চকুলৈ চাব নোৱাৰাৰ এই অক্ষমতা সমস্যাজনক আৰু ই ইতিমধ্যে সীমাৰ বিষয়টোৰ ওপৰত আলোচনাৰ ক্ষেত্ৰত টান হৈ পৰা ব্যৱস্থাটোত অধিক ফাটৰ ইংগিত দিয়ে।

বৰ্তমানৰ সংঘৰ্ষত, ২০২০ চনৰ জুন মাহত গালৱানৰ দৰে, দুয়োপক্ষই আগ্নেয়াস্ত্ৰ লৈ যোৱা নাছিল, বৰঞ্চ, তাৰ পৰিৱৰ্তে, শিল, লাখুটি, আৰু গঁজাল লগোৱা দন্ডৰে যুঁজিছিল। ইয়াৰ দ্বাৰা ফলপ্ৰসূভাৱে দ্বিপাক্ষিক চুক্তিসমূহ ৰক্ষা কৰা হয় যিয়ে সৈনিকক আগ্নেয়াস্ত্ৰ ব্যৱহাৰ কৰাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰে যদিও চুক্তিসমূহৰ মনোভাৱ নহ’লেও দুয়োপক্ষই ইপক্ষই সিপক্ষৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিয়াৰ উপায় বিচাৰি উলিয়াইছে বুলি ধাৰণাটোও গঢ় লৈ উঠে।

তিনি দশকৰ বিৰাজমান মূল কথাবোৰ খণ্ডিত হ’বলৈ আৰম্ভ কৰাৰ সময়ত সীমান্তৰ কাষত শান্তিৰ বিষয়ে আলোচনা কৰিবলৈ পুনৰ টেবুললৈ আহিব পৰা উপায় বিচাৰি উলিওৱাৰ সহজ উপায়ৰ পথ মুকলি কৰাটো ভাৰত আৰু চীনৰ ক্ষেত্ৰত নিশ্চিতভাৱে কঠিন৷

[Images from different sources and prepared with the help from different sources]

14-12-2022

Mahabahu.com is an Online Magazine with collection of premium Assamese and English articles and posts with cultural base and modern thinking. You can send your articles to editor@mahabahu.com / editor@mahabahoo.com ( For Assamese article, Unicode font is necessary)