শৃংখলা আৰু বিশৃংখলতা হৈছে চক্ৰীয় শক্তি!

শৃংখলা আৰু বিশৃংখলতা

দিলীপ দৈমাৰী

মূলতঃ তিনিটা গোলকীয় সংকটে আমাৰ পৃথিৱীখনক ৰূপান্তৰিত কৰিব—আমি জনোৱা সঁহাৰিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি!

“ৰাষ্ট্ৰসংঘক যি শান্তি নিশ্চিত কৰিবলৈ সৃষ্টি কৰা হৈছিল, সেই শান্তি আজি ক’ত?”-ইউক্ৰেইনৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ভ্লাডিমিৰ জেলেনস্কিয়ে ৫ এপ্ৰিলত তেওঁৰ দেশখনৰ বিৰুদ্ধে ৰাছিয়াই আৰম্ভ কৰা বৰ্বৰ যুদ্ধৰ প্ৰতি প্ৰত্যাহ্বান জনাই এক ভিডিঅ’ ভাষণৰ সময়ত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ নিৰাপত্তা পৰিষদক সেইদৰেই সুধিছিল। “নিৰাপত্তা পৰিষদে নিশ্চয়তা দিব লাগিব -সেই নিৰাপত্তা ক’ত(?)” তেওঁ কৈছিল।

তেওঁৰ প্ৰশ্নবোৰৰ প্ৰাসঙ্গিকতাক লৈ কোনো ব্যাখ্যাৰ প্ৰয়োজন নাই।

ভ্লাদিমিৰ পুটিনে সিদ্ধান্ত লৈছে যে ইউক্ৰেইন ৰাছিয়াৰ অন্তৰ্গত, আৰু ইউক্ৰেনক ৰাছিয়াৰ অন্তৰ্ভুক্ত কৰিবলৈ যুদ্ধ চলোৱাত বাধা দিব পৰা কোনো সীমা, সন্ধি বা সতৰ্কবাণী নাই। এইখিনিতে ইউক্ৰেইনৰ ৰাষ্ট্ৰপতি বা আন কোনোবাই কিয় এনে আস্থা ৰাখিব লাগে যে “আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সম্প্ৰদায়ে” এই যুদ্ধ বন্ধ কৰিব বা কৰিব পাৰিব?

অধিক বহলভাৱে ক’বলৈ গ’লে শাসনকাৰী কৰ্তৃপক্ষৰ ওপৰত বিশ্বাস হেৰুৱাই পেলোৱাটোৱেই হৈছে আমাৰ যুগৰ সংজ্ঞায়িত কাহিনী। বিশ্বৰ প্ৰতিটো অঞ্চলতে সামৰিক ক্ষমতা প্ৰক্ষেপ কৰিব পৰা একমাত্ৰ ৰাষ্ট্ৰ আমেৰিকাই ইয়াৰ ৰাজনৈতিকভাৱে আটাইতকৈ অকাৰ্যকৰী প্ৰধান শক্তিত পৰিণত হৈছে।

এক তৃতীয়াংশ আমেৰিকান লোকে কয় যে জো বাইডেন বৈধভাৱে নিৰ্বাচিত ৰাষ্ট্ৰপতি নহয়। ইউৰোপীয়সকলৰো বিশ্বাস হেৰাই গৈছে। ২০১৬ চনত ব্ৰিটেইনে ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ পৰা ওলাই আহিবলৈ ভোট দিলে, আৰু প্ৰতিষ্ঠান বিৰোধী, উগ্ৰ সোঁপন্থীৰ বিদেশী-বিদ্বেষী দলসমূহে ইউৰোপৰ বহু ৰাষ্ট্ৰৰ ভিতৰত ৰাজনীতি স্থানান্তৰিত কৰিলে।

আচলতে সমগ্ৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ব্যৱস্থাটো ক্ৰমান্বয়ে প্ৰশ্নবোধক হৈ পৰিছে। চীনে চাৰিটা দশকৰ ভিতৰত দৰিদ্ৰ দেশৰ সংজ্ঞাৰ পৰা শক্তিশালী দেশলৈ পৰিৱৰ্তিত হৈছে আৰু পশ্চিমীয়া নেতৃত্বাধীন প্ৰতিষ্ঠানসমূহে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় নিয়ম প্ৰণয়ন আৰু বলবৎ কৰাৰ অধিকাৰ ক্ৰমান্বয়ে প্ৰত্যাখ্যান কৰিছে- ৰাছিয়া, ভাৰত, তুৰস্ক, আনকি ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ সদস্য হাংগেৰী আৰু পোলেণ্ডক সংবাদ মাধ্যমৰ স্বাধীনতা, গণতান্ত্ৰিক নিয়ন্ত্ৰণ আৰু সংখ্যালঘু অধিকাৰৰ নীতিসমূহক প্ৰত্যাহ্বান জনাবলৈ।

কোনো দেশতে কমসংখ্যকেহে বিশ্বাস কৰে যে কোনেও সমাধান কৰিব নোৱাৰা সংঘাতৰ পৰা পলায়ন কৰা শৰণাৰ্থীসকলৰ যত্ন লোৱা আৰু খাদ্য যোগান ধৰাত সহায় কৰাতকৈ ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ এনে সংকটে এনে সুযোগ সৃষ্টি কৰে যিবোৰ অপচয় কৰিব নালাগে, সেই ধাৰণাটোৰ বাবে বহুত ক’বলগীয়া আছে৷

এতিয়াও ৰাছিয়াই ইউক্ৰেইন আক্ৰমণ কৰিয়েই আছে। যুদ্ধই হাজাৰ হাজাৰ নাগৰিকৰ মৃত্যু ঘটাইছে, ২০০ দিনৰো অধিক সময়ৰ যুদ্ধত ৫ মিলিয়নতকৈ অধিক শৰণাৰ্থীয়ে পশ্চিম দিশলৈ ৰাওনা হৈছে, নাটো আৰু ৰাছিয়াই উচ্চ সতৰ্কতালৈ গতি কৰিছে, আৰু সমগ্ৰ বিশ্বতে ইন্ধন আৰু খাদ্যৰ দাম বৃদ্ধি পাইছে।

ব্যৱস্থাটো বিফল হোৱাটোত কাৰো দোষ নাই! শৃংখলা আৰু বিশৃংখলতা হৈছে চক্ৰীয় শক্তি। ৭৭ বছৰ পূৰ্বে সমাপ্ত হোৱা যুদ্ধৰ ছাইৰ ওপৰত ৰাষ্ট্ৰসংঘ আৰু বিশ্ব বেংক আৰু ‘আই এম এফ’ৰ দৰে প্ৰতিষ্ঠান গঢ় লৈ উঠিছিল। সেইবাবেই বহুপক্ষীয়তা আৰু আইনৰ শাসনৰ প্ৰতি দায়বদ্ধ ধনী আৰু গতিশীল মুক্ত বজাৰ গণতন্ত্ৰ জাৰ্মানী আৰু জাপানৰ হাতত জেলেনস্কিয়ে নিৰাপত্তা পৰিষদৰ সন্মুখত দিয়া ভাষণৰ বাবে টেবুলত কোনো আসন নাছিল!

RelatedPosts

UKRAINE: A Vinnytsia Woman’s Story

January 25, 2025

Wind Energy & Solar Panel: Challenge of Using Renewable Energy for a Sustainable Future

January 24, 2025

Taliban Bans Windows in Residential Buildings to Restrict Women’s Visibility!

January 23, 2025

আন্তৰ্জাতিক ব্যৱস্থা ভংগ হৈছে। ইয়াক সঠিক কৰিবলৈ পৃথিৱীখনক এটা সংকটৰ প্ৰয়োজন। দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ সংকটে এনে প্ৰতিষ্ঠান আৰু মিত্ৰতাৰ সৃষ্টি কৰিছিল যিয়ে শান্তি ৰক্ষা কৰাত সহায় কৰিছিল আৰু তাৰ পিছত দশক দশক ধৰি বিশ্ব উন্নয়নত বিনিয়োগ কৰিছিল। ইউক্ৰেইনৰ বিৰুদ্ধে পুটিনৰ যুদ্ধই শীতল যুদ্ধৰ অন্ত পৰাৰ পিছত আটাইতকৈ ডাঙৰ ভূ-ৰাজনৈতিক জৰুৰীকালীন অৱস্থাৰ সৃষ্টি কৰিছে। আনকি ৰাছিয়া ¬চৰকাৰে পাৰমাণৱিক অস্ত্ৰ ব্যৱহাৰৰ ভাবুকি দি তৃতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ সতৰ্কবাণীও দিছে।

আন্তৰ্জাতিক ব্যৱস্থা ভংগ হৈছে। ইয়াক সঠিক কৰিবলৈ পৃথিৱীখনক এটা সংকটৰ প্ৰয়োজন। দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ সংকটে এনে প্ৰতিষ্ঠান আৰু মিত্ৰতাৰ সৃষ্টি কৰিছিল যিয়ে শান্তি ৰক্ষা কৰাত সহায় কৰিছিল আৰু তাৰ পিছত দশক দশক ধৰি বিশ্ব উন্নয়নত বিনিয়োগ কৰিছিল। ইউক্ৰেইনৰ বিৰুদ্ধে পুটিনৰ যুদ্ধই শীতল যুদ্ধৰ অন্ত পৰাৰ পিছত আটাইতকৈ ডাঙৰ ভূ-ৰাজনৈতিক জৰুৰীকালীন অৱস্থাৰ সৃষ্টি কৰিছে। আনকি ৰাছিয়া ¬চৰকাৰে পাৰমাণৱিক অস্ত্ৰ ব্যৱহাৰৰ ভাবুকি দি তৃতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ সতৰ্কবাণীও দিছে।

এই সংকটে মৃত্যুমুখত পৰা প্ৰতিষ্ঠানসমূহক শক্তিশালী কৰি নতুন প্ৰতিষ্ঠান সৃষ্টি কৰিব পাৰিবনে?

নাটোৰ পৰা আৰম্ভ কৰক। তিনি দশক পূৰ্বে ছোভিয়েট পতনৰ পিছৰে পৰা নাটোৱে নিজৰ উদ্দেশ্য সম্পৰ্কে কঠিন প্ৰশ্নৰ সন্মুখীন হৈছে। ৰাষ্ট্ৰপতিত্বৰ সময়ছোৱাত ড’নাল্ড ট্ৰাম্পে কেতিয়াবা আমেৰিকাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তাৰ বাবে নাটোৰ মূল্যক তললৈ নমাই আনিছিল আৰু তেওঁৰ কিছুমান প্ৰাক্তন সহায়কে কয় যে তেওঁ আমেৰিকাক মিত্ৰতাৰ পৰা আঁতৰাই পেলাব বিচাৰিছিল।

২০১৯ চনত ফ্ৰান্সৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ইমানুৱেল মেক্ৰনে “নাটোৰ মগজুৰ মৃত্যু”ৰ বিষয়ে সতৰ্ক কৰি দিছিল। এতিয়া তেওঁ কৈছে যে পুটিনৰ আক্ৰমণে নাটোৰ বাবে “বিদ্যুৎস্পৃষ্ট” আৰু “কৌশলগত স্পষ্টীকৰণ” প্ৰদান কৰিছে। ইউক্ৰেইনত শক্তি আৰু সংকল্প প্ৰদৰ্শন কৰি মিত্ৰতাক দুৰ্বল কৰাতকৈ পুটিনে ফিনলেণ্ড আৰু ছুইডেনক ইয়াত যোগদান কৰিবলৈ মান্তি কৰা যেন লাগে।

জাৰ্মানীত হোৱা পৰিৱৰ্তন এই কাহিনীৰ আন এক ডাঙৰ অংশ। বাণিজ্যৰ জৰিয়তে সহযোগিতাৰ সম্পৰ্ক কৰি ৰাছিয়াৰ সৈতে সম্পৰ্ক পৰিচালনা কৰিবলৈ দীৰ্ঘদিন ধৰি চেষ্টা কৰা চৰকাৰৰ সৈতে ইউৰোপৰ অৰ্থনৈতিক ইঞ্জিনে যোৱা কেইটামান মাহত নিজৰ কৌশলগত দিশ তীব্ৰভাৱে সলনি কৰিছে।

ৰাছিয়াৰ আক্ৰমণৰ তিনিদিনৰ পাছত চ্যান্সেলৰ অলাফ শ্বলজে সংসদত দিয়া এক ঐতিহাসিক ভাষণৰ সময়ত ঘোষণা কৰিছিল যে জাৰ্মানীয়ে ইউক্ৰেইনলৈ অস্ত্ৰ প্ৰেৰণ কৰিব, ৰাছিয়াৰ ওপৰত প্ৰকৃততে কঠোৰ নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰিব আৰু জাৰ্মানীৰ প্ৰতিৰক্ষা ব্যয় দুগুণতকৈও অধিক হ’ব। তেওঁৰ চৰকাৰে এপ্ৰিল মাহত ঘোষণা কৰিছিল যে চলিত বৰ্ষৰ শেষৰ ফালে ৰাছিয়াৰ তেল আমদানি বন্ধ কৰা হ’ব।

ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ লগতে আছে এক নৱীকৃত ‘মিছন’ ভাৱ। ব্ৰিটেইনৰ দ্বাৰা তুচ্ছ-তাচ্ছিল্য কৰা আৰু বহু সদস্য দেশৰ ভিতৰত জনপ্ৰিয়তাবাদীসকলে শাস্তি দিয়া ইউৰোপীয় ইউনিয়নক যুদ্ধই নতুন শক্তি প্ৰদান কৰিছে।

হাংগেৰী আৰু পোলেণ্ড চৰকাৰে যোৱা কিছু বছৰত মুকলিকৈ ইয়াৰ নিয়মৰ বিৰুদ্ধে বিদ্ৰোহ কৰিছে যদিও ৰাছিয়াৰ আক্ৰমণে হাংগেৰীৰ ভিক্টৰ অৰ্বানক তেওঁৰ পুটিন সমৰ্থক উৎসাহ ৰোধ কৰিবলৈ বাধ্য কৰাইছে আৰু পোলেণ্ডক প্ৰায় ৩০ লাখ ইউক্ৰেইনৰ শৰণাৰ্থীক গ্ৰহণ কৰি ইউৰোপীয় নায়কৰ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰাৰ সুযোগ প্ৰদান কৰিছে।

যদিহে এই পৰিঘটনাবোৰ যথেষ্ট আকৰ্ষণীয় নাছিল, তেন্তে বিবেচনা কৰক যে পুটিনে আনকি আমেৰিকাৰ ডেম’ক্ৰেট আৰু ৰিপাব্লিকানসকলক এনে এক ৰাজনৈতিক ঐক্যৰ ভাৱ দিছে যিটো মাৰ্চ মাহত ‘হাউছ অৱ ৰিপ্ৰেজেণ্টেটিভছ’ত ৰাছিয়া আৰু ইয়াৰ সৈতে স্বাভাৱিক বাণিজ্যিক সম্পৰ্ক স্থগিত ৰখাৰ বাবে ৪২৪-৮ ভোটৰ দ্বাৰা সৰ্বোত্তম উদাহৰণ দিয়া হৈছিল – সহযোগী বেলাৰুছ।

আমেৰিকাৰ ৰাজনীতিত পুটিনে প্ৰায় কল্পনাতীত কামটো অৰ্জন কৰিছে: তেওঁ বহু আমেৰিকানক বিপৰীত পক্ষৰ আমেৰিকানসকলক ঘৃণা কৰাতকৈও বেছি ঘৃণা কৰিবলৈ শিকাইছে।

আমি বাস্তৱসন্মত হৈ থাকিব লাগিব; আমেৰিকা, ইউৰোপ, আৰু তেওঁলোকৰ অংশীদাৰিত্ব শক্তিশালী কৰা প্ৰতিষ্ঠানসমূহে অনাগত মাহ আৰু বছৰবোৰত ডাঙৰ পৰীক্ষাৰ সন্মুখীন হ’ব। নৱেম্বৰৰ মধ্যকালীন নিৰ্বাচনৰ পূৰ্বে আমেৰিকাই আন এক তিক্ত নিৰ্বাচনী বতৰলৈ ৰাওনা হৈছে, আৰু আমেৰিকান আৰু ইউৰোপীয়সকলে জানে যে উল্লেখযোগ্য নাটোৰ সন্দেহবাদী ড’নাল্ড ট্ৰাম্প ২০২৪ চনত ৰিপাব্লিকান দলৰ প্ৰাৰ্থী হ’ব পাৰে ৰাজনৈতিক উষ্ণতা সলনি কৰিবলৈ।

আৰু যদিও চীনে কেৱল নিজৰ মিত্ৰ ৰাছিয়াক সহায় কৰিবলৈ শীৰ্ষ বাণিজ্যিক অংশীদাৰ ইউৰোপ আৰু আমেৰিকাৰ সৈতে দীৰ্ঘম্যাদী সংগ্ৰামত প্ৰৱেশ কৰি নিজৰ অৰ্থনৈতিক ভৱিষ্যত বিপন্ন নকৰে, তথাপিও পশ্চিমীয়া মূল্যবোধ আৰু স্বাৰ্থৰ বাবে ই যি দীৰ্ঘম্যাদী প্ৰত্যাহ্বানৰ সৃষ্টি কৰিব সেয়া বহুত বৃহৎ যিকোনো কথা পুটিনে ৰচনা কৰাৰ সম্ভাৱনা আছে। ৰাষ্ট্ৰপতি বাইডেনে গণতন্ত্ৰৰ মাজত ঐক্যৰ আহ্বান জনোৱাৰ ফলত চীন আৰু ৰাছিয়া উভয়ৰে বিৰোধিতা হ’ব।

মুঠতে ইউক্ৰেইনৰ সংকটে এনে কিছুমান পশ্চিমীয়া প্ৰতিষ্ঠানক জোৰ দিছে যিয়ে স্বৈৰাচাৰীসকলৰ মূল্যত গণতন্ত্ৰ, আইনৰ শাসন, আৰু মানৱ অধিকাৰ শক্তিশালী কৰিব পাৰে, অন্ততঃ ক্ৰেমলিনত কাম কৰাজনৰ মূল্যত, কিন্তু ইয়াৰ দ্বাৰা আস্থাৰ বৃহত্তৰ সংকটৰ সমাধান নহ’ব সাধাৰণ সমস্যা সমাধান কৰিবলৈ। তাৰ বাবে আমাক আৰু ডাঙৰ কিবা এটা লাগে।

ইতিমধ্যে আন কিছুমান সংকটৰ সৃষ্টি হৈছে যিয়ে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সহযোগিতা বৃদ্ধিৰ প্ৰকৃত সুযোগ প্ৰদান কৰিব যদি আমি শেহতীয়া অতীতৰ ভুলৰ পৰা শিকিব পাৰো। আমেৰিকাক ইমান অকাৰ্যকৰী কৰি তোলা তিক্ত দলীয় অন্তৰ্যুদ্ধৰ দ্বাৰা আমেৰিকাৰ নেতৃত্ব সীমিত হৈ থাকিব, আৰু অনাস্থাই আমেৰিকা আৰু চীনে কেনেকৈ একেলগে কাম কৰিব পাৰে তাক সীমিত কৰি ৰাখিব।

কিন্তু যদি তেওঁলোকে জটিল ক্ষেত্ৰত ব্যৱহাৰিক অংশীদাৰিত্ব গঢ়ি তুলিব পাৰে, তেন্তে আন কিছুমানে বিশ্ব সহযোগিতা বৃদ্ধিত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিব পাৰে। বিশেষকৈ ইউৰোপীয় ইউনিয়নে দেখুৱাইছে যে সমমনৰ দেশৰ মিত্ৰতাই এতিয়াও তেওঁলোকৰ উমৈহতীয়া স্বাৰ্থত ডাঙৰ সমস্যাৰ ডাঙৰ সমাধান আগবঢ়াব পাৰে। সহযোগিতা বৃদ্ধিৰ ক্ষেত্ৰত ব্যক্তিগত খণ্ড, আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিজ্ঞান সমাজ, সাধাৰণ নাগৰিকৰ ভূমিকাও আছে।

আনকি জনস্বাস্থ্যৰ পেছাদাৰী আৰু ৰাজনৈতিক নেতাসকলে ক’ভিড-১৯ৰ সৃষ্টি কৰা ভাইৰাছৰ উদীয়মান ভেৰিয়েন্টৰ সৈতে মল্লযুঁজ কৰি থকাৰ সময়তো পৰৱৰ্তী মহামাৰীৰ আক্ৰমণৰ পূৰ্বে আমাৰ হাতত হয়তো ভবাৰ দৰে সময় নাথাকিবও পাৰে।

যোৱা ডেৰ শতিকাত বিজ্ঞানীসকলে জীৱ-জন্তুৰ পৰা মানুহলৈ জপিয়াই পৰা কেইবা ডজন মাৰাত্মক নতুন ৰোগ সৃষ্টিকাৰী জীৱাণু আৱিষ্কাৰ কৰিছে আৰু নতুন আৱিষ্কাৰৰ গতি বৃদ্ধি পাইছে কাৰণ মানুহে জীৱ-জন্তুৰ বাসস্থান বেদখল কৰাৰ লগে লগে বন্যপ্ৰাণীবোৰ সঘনাই প্ৰত্যক্ষ সংস্পৰ্শলৈ আহিছে। অস্বাস্থ্যকৰ কাৰখানাত খেতি কৰিলেও নতুন ভাইৰাছৰ অধিক আশংকাৰ সৃষ্টি হয়।

আচলতে, যদিও SARS-CoV-2, বিশেষকৈ ইয়াৰ Omicron ভেৰিয়েন্টত, অতি সংক্ৰামক বুলি প্ৰমাণিত হৈছে, ই কেৱল যোৱা ২০ বছৰত আমি সন্মুখীন হোৱা আটাইতকৈ মাৰাত্মক ভাইৰাছৰ পৰা বহু দূৰত। ক’ৰোনা ভাইৰাছৰ মিউটেচনৰ বিষয়ে আমি কিমান নাজানো, সেইটো লক্ষ্য কৰিলে পৰৱৰ্তী ষ্ট্ৰেইনটো অধিক সংক্ৰামক আৰু অধিক মাৰাত্মক দুয়োটা হ’ব নোৱাৰে বুলি ধৰি লোৱাটো মূৰ্খামি হ’ব।

এই মহামাৰীয়ে আমাৰ জীৱনৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ প্ৰকৃত বিশ্বব্যাপী সংকটৰ সৃষ্টি কৰিছে, আৰু বহুজাতিক সহযোগিতাৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰকৃত অগ্ৰগতি হৈছিল। বিজ্ঞানীসকলে ধাৰণা আৰু তথ্য ভাগ-বতৰা কৰিছিল। ক’ভিড-১৯ সন্দৰ্ভত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সহযোগিতাৰ ভিতৰত গৱেষণা সম্পৰ্কীয় সমন্বয়ৰ আৰম্ভণি আৰু ভেকচিন বিতৰণৰ বাবে বিশ্বব্যাপী যোগান শৃংখল।

কেন্দ্ৰীয় বেংকাৰসকলে সমন্বিত নহ’লেও পৰিপূৰক ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰিছিল যাতে তললৈ নামি অহা অৰ্থনীতিসমূহক উন্নীত কৰা হয়। আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ঋণদাতাসকলে জৰুৰীকালীন সহায় আগবঢ়াইছিল, আৰু যৌথ উদ্যোগৰ জৰিয়তে অভূতপূৰ্ব গতিত ভেকচিন প্ৰস্তুত কৰা হৈছিল। উদাহৰণস্বৰূপে ক’ভাক্স প্ৰকল্পৰ অবিহনে ভেকচিন জমা কৰাৰ সমস্যা আৰু ধনী আৰু দৰিদ্ৰ জাতিৰ মাজত বৈষম্যৰ সমস্যাবোৰ ইয়াতকৈও ভয়াৱহ হ’লহেঁতেন।

কিছুমান দেশৰ ভেকচিনৰ অতিৰিক্ত যোগান ৰপ্তানি কৰাৰ ইচ্ছাই—যেনেকৈ আমেৰিকাই চুবুৰীয়া দেশ মেক্সিকো আৰু কানাডাৰ বাবে কৰিছিল, আৰু আমেৰিকা, জাপান, ভাৰত আৰু অষ্ট্ৰেলিয়াই আন দেশৰ বাবে কৰিছিল—গুৰুতৰ সময়ত ভাগ-বতৰা কৰা ত্যাগৰ বাবে এটা ব্লুপ্ৰিণ্ট তৈয়াৰ কৰিছিল এই সকলো দেশৰ বাবে ৰাজনৈতিক আৰু অৰ্থনৈতিক মানসিক চাপ।

কিন্তু ৰাজনৈতিক নেতাসকলে প্ৰায় সকলোতে অতি সঘনাই সীমাৰ প্ৰতি কোনো গুৰুত্ব নিদিয়া অদৃশ্য শত্ৰুৰ সন্মুখত সেই মুহূৰ্তটোক সাক্ষাৎ কৰিবলৈ উঠি অহাৰ পৰিৱৰ্তে বলিদানৰ ছাগলীক দোষাৰোপ কৰিছিল আৰু লজ্জিত কৰিছিল।

ক’ভিড-১৯ মহামাৰীয়ে, নিজৰ বাবেই, আমাক বিশ্বজনীন জনস্বাস্থ্য সহযোগিতাৰ এক নতুন ব্যৱস্থা গঢ়ি তুলিবলৈ যথেষ্ট ভয়ংকৰ নাছিল৷ কমসংখ্যক নেতাই স্বীকাৰ কৰিছিল যে ক’ভিড-১৯ এক বিশ্বব্যাপী ভাবুকি, যিটো বিশ্বব্যাপী সমাধান অবিহনে কেতিয়াও ফলপ্ৰসূভাৱে মোকাবিলা কৰিব পৰা নাযায়।

সেই অৰ্থত ক’বলৈ গ’লে মহামাৰী অতি সৰু সংকট আছিল যাৰ বাবে আমাক প্ৰয়োজনীয় ধৰণৰ সহযোগিতা বাধ্যতামূলক কৰিব পৰা নাছিল। যেতিয়া পৰৱৰ্তী মাৰাত্মক ভাইৰাছৰ উন্মেষ ঘটিব, তেতিয়া আমি ভালদৰে প্ৰস্তুত হ’মনে?

জলবায়ু পৰিৱৰ্তন হৈছে সেই সংকট যিয়ে আমাক আটাইতকৈ বেছি আশা দিব লাগে। ই বিশ্বৰ নেতাসকলক অধিক তথ্য, খৰচ, আৰু দায়িত্ব ভাগ-বতৰা কৰিবলৈ বাধ্য কৰাৰ আটাইতকৈ সম্ভাৱনা থকা জৰুৰীকালীন অৱস্থা, কাৰণ ই এনে দুৰ্যোগৰ প্ৰতি ভাবুকি কঢ়িয়াই আনে যিয়ে লাখ লাখ লোকৰ জীৱন ধ্বংস কৰিব পাৰে, যাৰ প্ৰভাৱ বিশ্বৰ প্ৰতিটো অঞ্চলতে অনুভৱ কৰা হয়।

ইয়াত আন ক্ষেত্ৰৰ দৰেই পাৰস্পৰিক সন্দেহে আমেৰিকাৰ নেতৃত্ব আৰু আমেৰিকা-চীন সহযোগিতা সীমিত কৰিব, কিন্তু নেতৃত্ব দিব পৰা আন অভিনেতাও আছে।

ইউৰোপে ইতিমধ্যে প্ৰকৃত ঐতিহাসিক অগ্ৰগতি লাভ কৰিছে। তথাকথিত ইউৰোপীয় সেউজ চুক্তিয়ে নেট-জিৰ’ কাৰ্বন-¬নিগমনৰ লক্ষ্যৰ দিশত অভূতপূৰ্ব পৰিমাণৰ ধনৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দি জলবায়ুৰ ক্ষেত্ৰত ইউৰোপক আগশাৰীৰ দেশ হিচাপে গঢ়ি তুলিছে।

জলবায়ু ব্যয়ক শেহতীয়া বাজেট আৰু ক’ভিড-১৯ অৰ্থনৈতিক সাহায্য পৰিকল্পনাৰ কেন্দ্ৰীয় স্তম্ভ কৰি ইউৰোপীয় আয়োগে অনিচ্ছুক সদস্য ৰাষ্ট্ৰৰ পৰা মহামাৰী সকাহ আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ বাবে ভৱিষ্যতে ধন সংগ্ৰহৰ বাবে নিজৰ ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰিছে।

কেৱল ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ নিৰ্গমন আৰু অন্যান্য জলবায়ুৰ ওপৰত মানদণ্ডৰ প্ৰাসংগিক নীতিসমূহে ক’ভিড পুনৰুদ্ধাৰৰ বাবে উদাৰ সমৰ্থন লাভ কৰাৰ আশা কৰিব পাৰে। ইউক্ৰেইনত ৰাছিয়াৰ যুদ্ধই—আৰু ইয়াৰ দ্বাৰা সৃষ্টি হোৱা তেল আৰু গেছৰ বাবে ৰাছিয়াৰ ওপৰত ইউৰোপীয় নিৰ্ভৰশীলতাক সকাহ দিয়াৰ প্ৰয়োজনীয়তাই—সেউজ প্ৰযুক্তিৰ ক্ষেত্ৰত বৃহৎ পৰিসৰৰ বিনিয়োগক প্ৰেৰণা দিব বুলিও সম্ভৱ।

কিন্তু প্ৰগতি ইউৰোপতে সীমাবদ্ধ হৈ থকাটো প্ৰায়েই সম্ভৱ নহয়। দৰাচলতে জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় চৰকাৰী পেনেলত ১৯৫ খন দেশে জলবায়ু সংকটক মানৱসৃষ্ট বুলি মানি লোৱা এখন নথিত স্বাক্ষৰ কৰিছিল। গ্ৰহটোত কিমান আৰু কিমান দ্ৰুতগতিত উষ্ণতা বৃদ্ধি পাইছে, বিশ্বৰ কোনবোৰ অংশই বেছিকৈ প্ৰভাৱিত হৈছে, আৰু দীৰ্ঘম্যাদী পৰিস্থিতিৰ পৰিসৰ আৰু সম্ভাৱনাৰ ওপৰত এতিয়া এক গুৰুত্বপূৰ্ণ বিশ্ব ঐক্যমতত আছে।

আমেৰিকা আৰু চীনকে ধৰি বিশ্বৰ বৃহত্তম প্ৰদূষক দেশসমূহৰ চৰকাৰে কাৰ্বন নিৰ্গমন নিকা শূন্যলৈ হ্ৰাস কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিছে। বিশ্বৰ কিছুমান বৃহৎ কোম্পানীয়ে নিজাকৈ ৰাজহুৱা প্ৰতিশ্ৰুতি আগবঢ়াইছে। মুঠতে জলবায়ু পৰিৱৰ্তনে এক তাৎক্ষণিক, সম্ভাৱ্য পংগু কৰি তোলা বিশ্বজনীন সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰিছে যিয়ে বহু চৰকাৰ, ব্যক্তিগত খণ্ড, আৰু নাগৰিক-সমাজ সংগঠনক একেলগে কাম কৰিবলৈ বাধ্য কৰাইছে।

কিন্তু ডাঙৰ ডাঙৰ উত্তৰবিহীন প্ৰশ্ন আছে। ইতিমধ্যে এক নিৰ্দিষ্ট মাত্ৰাৰ উষ্ণতা বৃদ্ধি অনিবাৰ্য হৈ পৰিছে, আৰু চৰকাৰ আৰু ব্যক্তিগত খণ্ডৰ নেতাসকলে জলবায়ু-অনুকূলন কৌশল গ্ৰহণ কৰি অধিক খৰচ কৰাটো প্ৰয়োজন।

তেওঁলোকে আহিবলগীয়া অৰ্থনৈতিক সংকট ৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত হ’ব লাগে—আৰু, সেয়েহে, ভূ-ৰাজনৈতিক বিঘিনিৰ সমাপ্তিৰ বাবেও প্ৰস্তুতি চলোৱাৰ প্ৰয়োজন। এই মুহূৰ্তত ইউৰোপীয় নেতাসকলে ৰাছিয়াৰ তেল আৰু প্ৰাকৃতিক গেছৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীলতা বন্ধ কৰাৰ পৰিকল্পনাৰ ওপৰত চূড়ান্ত সূচনা কৰিছে, কিন্তু এইটো কেৱল গোলকীয় উষ্ণতা বৃদ্ধিয়ে ইতিমধ্যে আৰম্ভ কৰা এক প্ৰক্ৰিয়াৰ ত্বৰান্বিতকৰণহে।

অনাগত বছৰবোৰত বৃদ্ধি পোৱা সাগৰ আৰু হিংস্ৰ ধুমুহাই আমাৰ দৃষ্টি আকৰ্ষণ কৰাৰ লগে লগে, আৰু সেউজ শক্তি প্ৰযুক্তি অধিক সুলভ হোৱাৰ লগে লগে জীৱাশ্ম ইন্ধন ৰপ্তানিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল হৈ থকা দেশসমূহৰ চৰকাৰসমূহে পতনৰ সন্মুখীন হ’ব, আৰু ডিকাৰ্বনাইজেচন কৌশল আগবাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে এই দেশসমূহে কম তেল ৰপ্তানি কৰিব আৰু অধিক অস্থিৰতা।

স্বচ্ছ শক্তিৰ দিশত এই পৰিৱৰ্তনে চীন আৰু ৰাছিয়া, আৰু আমেৰিকা আৰু চৌদি আৰৱৰ দৰে দীৰ্ঘদিনীয়া জীৱাশ্ম ইন্ধন ভিত্তিক বাণিজ্যিক অংশীদাৰিত্বক ৰূপান্তৰিত কৰিব। সেই ধাৰাটোৱে সমগ্ৰ অঞ্চলসমূহৰ মাজত ক্ষমতাৰ ভাৰসাম্যতা স্থানান্তৰিত কৰিব আৰু সংঘাতৰ সৃষ্টি কৰিব যিবোৰ নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব লাগিব।

ইয়াৰে এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰশ্ন হ’ল বৃদ্ধি পোৱা সাগৰৰ জলপৃষ্ঠ আৰু ক্ৰমান্বয়ে অস্বাভাৱিক হৈ পৰা বতৰৰ আৰ্হিৰ ফলত সৃষ্টি হ’বলগীয়া লাখ লাখ জলবায়ু শৰণাৰ্থী থকা এখন পৃথিৱীৰ বাবে কেনেকৈ প্ৰস্তুত হ’ব পাৰি। ৰাজনৈতিক, অৰ্থনৈতিক, মানৱীয় বাজি ইয়াতকৈ বেছি হ’ব নোৱাৰে৷

আন এটা প্ৰত্যাহ্বান আছে যিটো সংকটৰ সমানো হ’ব পাৰে। এক বিস্তৃত পৰিসৰৰ বিঘ্নিতকাৰী নতুন প্ৰযুক্তিয়ে চৰকাৰৰ সৈতে আৰু ইজনে সিজনৰ সৈতে আমাৰ সম্পৰ্কক মৌলিকভাৱে সলনি কৰি দিছে। তেওঁলোকে আমাৰ চিন্তাধাৰা আৰু জীৱন-যাপনৰ ধৰণ সলনি কৰি দিছে—প্ৰায়ে আমি বুজি নোপোৱা ধৰণেৰে৷

আনকি মহামাৰীৰ সময়তো, যেতিয়া লাখ লাখ জীৱন বিজ্ঞানী আৰু চিকিৎসকৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি নতুন সুৰক্ষা আৰু চিকিৎসা পদ্ধতি ক্ষিপ্ৰতাৰে বিকশিত কৰা হয়, আমি পৰীক্ষা নকৰালৈকে বৃহৎ সংখ্যক লোকক নতুন ঔষধৰ বেজী নিদিওঁ।

আমি জানিব লাগিব যে ই মানুহক কেনেদৰে প্ৰভাৱিত কৰিব, ই তেওঁলোকক সুৰক্ষা দিব নেকি, সুৰক্ষা কিমান দিনলৈ থাকিব, আৰু ইয়াৰ কি কি পাৰ্শ্বক্ৰিয়া হ’ব পাৰে।

কিন্তু যেতিয়া আমি নতুন এলগৰিদম বিকশিত কৰোঁ যিয়ে নিৰ্ধাৰণ কৰে যে আমি কোনবোৰ ধাৰণা, তথ্য, আৰু ছবি গ্ৰহণ কৰিম, আমি ধন খৰচ কৰাৰ ধৰণ, আমি কিনিম কোনবোৰ সামগ্ৰী, আৰু আমি আন মানুহৰ সৈতে কেনেকৈ যোগাযোগ কৰিম, আমি কোনো পৰীক্ষা নকৰো আচলতে! আমি ব্যক্তিগত কোম্পানীক এই সকলোবোৰ পোনপটীয়াকৈ ৰাজহুৱা তেজৰ প্ৰবাহত সুমুৱাই দিবলৈ অনুমতি দিওঁ।

নতুন প্ৰযুক্তিয়ে আমাৰ জীৱনটোক ৰূপান্তৰিত কৰাৰ আন বহুতো উপায়ৰ বিষয়ে চিন্তা কৰক। উদাহৰণস্বৰূপে জীৱিকা উপাৰ্জনৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় দক্ষতাসমূহ ইতিমধ্যে তেওঁলোকে পুনৰ উদ্ভাৱন কৰিছে। আমি জানো যে বহুতো কৰ্মস্থলী স্বয়ংক্ৰিয় কৰা হৈছে, আৰু ৰবটে এবাৰ মানুহৰ হাতত থকা বহুত বেছি কাম কৰি আছে।

কিন্তু ২০১৯ চনত ব্ৰুককিংছ ইনষ্টিটিউচনৰ এক অধ্যয়নত দেখা গৈছে যে স্নাতক বা পেছাদাৰী ডিগ্ৰীধাৰী শ্ৰমিকসকল অহা বছৰবোৰত হাইস্কুল ডিপ্লমা থকা শ্ৰমিকতকৈ প্ৰায় চাৰিগুণ ‘এআই'( কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা)ৰ স্থানচ্যুতিৰ সন্মুখীন হ’ব।

নতুন প্ৰযুক্তিয়েও যুদ্ধৰ পৰিৱৰ্তন ঘটাইছে। স্বায়ত্তশাসিত অস্ত্ৰৰ আগন্তুক যুগত যুদ্ধ অধিক সঘনাই নিজকে ঠেলি দিয়া বুটামৰ ব্যৱহাৰেৰে চলিব—মানুহৰ তদাৰকী অবিহনে কেনেকৈ আৰু কেতিয়া আঘাত কৰিব লাগে হিচাপ কৰি। ইয়াৰ উপৰিও বহুত বেছি ব্যয়বহুল আৰু ব্যৱহাৰ কৰাটো কঠিন পাৰমাণৱিক অস্ত্ৰতকৈ চাইবাৰ অস্ত্ৰ বৃহৎ পৰিসৰত ব্যৱহাৰ কৰাৰ সম্ভাৱনা বহু বেছি।

ইতিমধ্যে যোৱা কিছু বছৰত ক্ৰমান্বয়ে বিঘ্নিতকাৰী প্ৰভাৱৰ সৈতে তেওঁলোকক নিয়োগ কৰা হৈছে আৰু ৰাছিয়া আৰু পশ্চিমৰ মাজত উদীয়মান শীতল যুদ্ধৰ সংঘৰ্ষই তেওঁলোকৰ বিপদৰ ওপৰত আলোকপাত কৰিব।

আশাবাদৰ প্ৰাথমিক কাৰণ আমেৰিকাৰ নেতৃত্বৰ পৰা নহ’ব, তিক্ত দলীয় বিভাজনৰ দ্বাৰা বাধাগ্ৰস্ত, বা আমেৰিকা-চীন সহযোগিতাৰ পৰা, বিশেষকৈ ব্যক্তিৰ অধিকাৰৰ ওপৰত মৌলিক মতাদৰ্শগত পাৰ্থক্যৰ ক্ষেত্ৰত।

সৌভাগ্যক্ৰমে ইউৰোপে ইতিমধ্যে এনে কিছুমান ক্ষেত্ৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ নিয়ন্ত্ৰণমূলক ভূমিকা পালন কৰি আছে। তথ্য ব্যৱহাৰ আৰু গোপনীয়তাৰ প্ৰশ্নসমূহৰ ওপৰত, ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ নেতাসকলে ইউৰোপীয় বজাৰৰ আকাৰ ব্যৱহাৰ কৰি বিশ্বৰ বাবে নিয়ম নিৰ্ধাৰণ কৰিছে।

ডিজিটেল ক্ষেত্ৰক ফলপ্ৰসূভাৱে শাসন কৰাৰ ক্ষমতা যিকোনো চৰকাৰৰ তুলনাত বিশ্বৰ বৃহত্তম টেক কোম্পানীসমূহৰ হাতত বহুত বেছি। ফেচবুক, গুগল, আমাজন, মাইক্ৰ’ছফ্ট, এপল আদি সকলোৰে সঞ্চিত ক্ষমতা আছে যিয়ে তেওঁলোকক বিশ্বজনীন বিষয়ৰ মধ্যস্থতাকাৰী কৰি তুলিছে।

যিটো সংকট সমাধান কৰিব লাগিব সেয়া নতুন শীতল যুদ্ধই হওক, পৰৱৰ্তী মহামাৰীয়েই হওক, জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ গভীৰ বিঘিনিয়েই হওক, বা বহুতো নতুন প্ৰযুক্তিৰ অমানৱীয় শক্তিয়েই হওক, আগলৈও এনেকুৱা প্ৰত্যাহ্বান আহি আছে যিয়ে আমাৰ অস্তিত্বৰ প্ৰতি ভাবুকি কঢ়িয়াই আনিব পাৰে—কিন্তু যিবোৰে ইয়াৰ ভিত্তিও গঠন কৰিব পাৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ বিষয়সমূহত ব্যৱহাৰিক সহযোগিতা।

আমাৰ সিদ্ধান্ত গ্ৰহণকাৰী আৰু প্ৰভাৱশালীসকলে ইজনে সিজনক ভাল পাব নালাগে, ৰাজনৈতিক আৰু অৰ্থনৈতিক মূল্যবোধৰ একক গোটৰ ওপৰত একমত হোৱাটোও কম।

তেওঁলোকে প্ৰতিটো সমস্যা সমাধান কৰাৰ প্ৰয়োজন নাই।

কিন্তু আমি অকলে লাভ কৰিব নোৱাৰা লক্ষ্যৰ দিশত যে ৰাজনৈতিক নেতা, ব্যক্তিগত খণ্ড, আৰু সকলো দেশৰ নাগৰিকে সহযোগিতা কৰাটো ভাল আছিল, সেয়া কেতিয়াও ইয়াতকৈ স্পষ্ট হোৱা নাছিল৷ ইতিহাসে দেখুৱাইছে যে ই প্ৰয়োজনীয় আৰু সম্ভৱ দুয়োটা৷

[Images from different sources. Headline image Illustration by Jonathan McHugh]

Mahabahu.com is an Online Magazine with collection of premium Assamese and English articles and posts with cultural base and modern thinking.  You can send your articles to editor@mahabahu.com / editor@mahabahoo.com ( For Assamese article, Unicode font is necessary)