সম্মোহন চিকিৎসা : সত্য আৰু মিথ্যা!

সংঘমিত্ৰা কাশ্যপ

সম্মোহন চিকিৎসা হৈছে এক প্ৰকাৰৰ মন-শৰীৰৰ হস্তক্ষেপ পদ্ধতি।

এই থেৰাপী বা চিকিৎসাত এজন প্ৰশিক্ষিত, প্ৰমাণিত সম্মোহনবিদ বা সম্মোহনথেৰাপিষ্টৰ দ্বাৰা নিৰ্দেশিত সম্মোহনে এজন ব্যক্তিৰ ধাৰণা, সংবেদন, আৱেগ, স্মৃতি, চিন্তা বা আচৰণত স্বাস্থ্যকৰ পৰিৱৰ্তন কৰাৰ পৰামৰ্শৰ বাবে অধিক মুক্ত হ’বলৈ অনুমতি দিয়ে।

ই প্ৰায়ে মানসিক বিকাৰ বা উদ্বেগৰ চিকিৎসাত মনোযোগ আৰু বৰ্ধিত পৰামৰ্শৰ স্থিতি সৃষ্টি কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

আমেৰিকান চাইকোলজিকেল এছ’চিয়েচন আৰু আমেৰিকান মেডিকেল এছ’চিয়েশ্যনে ১৯৮৫ চনৰ পৰা সম্মোহন চিকিৎসাক এক বৈধ প্ৰক্ৰিয়া হিচাপে স্বীকৃতি দিছে, আৰু নেচনেল ইনষ্টিটিউট অফ হেল্থ (এনআইএইচ) য়ে ইয়াক ১৯৯৫ চনৰ পৰা দীৰ্ঘম্যাদী বিষৰ চিকিৎসা হিচাপে পৰামৰ্শ দিছে।

সম্মোহন, যাক সম্মোহন চিকিৎসা বুলিও কোৱা হয়, হৈছে গভীৰ শিথিলতা আৰু কেন্দ্ৰীভূত একাগ্ৰতাৰ স্থিতি। ই এক প্ৰকাৰৰ মন-শৰীৰৰ ঔষধ। এজন প্ৰশিক্ষিত আৰু প্ৰমাণিত সম্মোহনবিদ বা সম্মোহনথেৰাপিষ্টে ব্যক্তি বা client জনক মৌখিক সংকেত, পুনৰাবৃত্তি আৰু ছবিৰ সৈতে মনোযোগ আৰু শিথিলতাৰ দ্বাৰা এই গভীৰ অৱস্থালৈ পথ প্ৰদৰ্শন কৰে।

সম্মোহনক সাধাৰণতে মনোচিকিৎসাৰ (পৰামৰ্শ বা চিকিৎসা) বাবে এক সহায়ক বুলি গণ্য কৰা হয়, কিয়নো সম্মোহনী অৱস্থাই মানুহক তেওঁলোকৰ সচেতন মনৰ পৰা লুকাই থকা বেদনাদায়ক চিন্তা, অনুভূতি আৰু স্মৃতি অন্বেষণ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়ে।

কাৰণ তেওঁলোকৰ এই চিকিৎসাৰ সময়ত নিজৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণ নাথাকে গতিকে সম্মোহনবিদজনে উপযুক্ত পদ্ধতি অৱলম্বন কৰি প্ৰয়োজনীয় কথাখিনি, যিবোৰ হয়টো সাধাৰণ অৱস্থাত কবলৈ অলপ কঠিন হয় , সেইখিনি জানি লবলৈ সুবিধা হয়।

এই কথা মনত ৰখা উচিত যে বেছিভাগ মানুহে সম্মোহনৰ সময়ত হোৱা সকলোবোৰ কথাই মনত ৰাখে। আপুনি কোন, আপুনি ক’ত আছে সেই বিষয়ে তেওঁলোক অৱগত থাকে আৰু সম্মোহন অধিবেশনৰ সময়ত কি ঘটিছিল সেইকথাও তেওঁলোকৰ মনত থাকে ।

সম্মোহনক লৈ আমাৰ সমাজত বহুতো ভুল ধাৰণা আছে। প্ৰায় ৯০ শতাংশ ব্যক্তিয়ে ইয়াক যাদু , বা সহজ ভাষাত ব্লেক মেজিক বুলি ভাবে। ইয়াৰ মূল কাৰণ হৈছে তথাকথিত মনোৰঞ্জনৰ বাবে কৰা সম্মোহনৰ অপব্যৱহাৰ।

বিভিন্ন চিনেমা আৰু সংবাদ মাধ্যমত ইয়াক কিবা ৰহস্যজনক আৰু যাদুকৰী হিচাপে চিত্ৰিত কৰা হৈছে, যিটো সম্মোহনী বিষয়ৰ নিয়ন্ত্ৰণৰ বাহিৰত বুলি ধাৰণা কৰা হৈছে, সেয়ে ইয়াক বহুতো স্বাস্থ্য পেছাদাৰীৰ দ্বাৰা অবিশ্বাস আৰু সন্দেহৰ দৃষ্টিৰে চোৱা হৈছে। কিন্তু ই এটা মঞ্চ অভিনয় বা কোনো যাদুকৰী অভিনয় নহয়।

ক্লিনিকেল সম্মোহন হৈছে এক প্ৰকাৰৰ চিকিৎসা যাক প্ৰায়ে চিকিৎসা পৰিকল্পনাৰ অংশ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয় য’ত পৰম্পৰাগত চিকিৎসা পদ্ধতি অন্তৰ্ভুক্ত থাকে। আনকি সম্মোহনক বহুতে টোপনি যোৱা বুলি ধাৰণা কৰে , কিন্তু ই সত্য নহয়।

সম্মোহনৰ কিছুমান গভীৰ প্ৰকাৰ আছে যি আপোনাক টোপনি যোৱা যেন লাগিব পাৰে কিয়নো সেই সময়ত এজন ব্যক্তিৰ শৰীৰ অতি স্থিৰ আৰু শান্ত হৈ থাকে , কিন্তু তাৰ মানে এইটো নহয় যে ব্যক্তি জন টোপনিত থাকে। তেওঁ সকলো কথাই জ্ঞাত অৱস্থাত থাকে আৰু এই কথা প্ৰমাণিতও হৈছে।

সম্মোহন চিকিৎসাই যিকোনো সংখ্যক চিকিৎসীয় স্থিতিৰ চিকিৎসাত সহায় কৰিব পাৰে য’ত মানসিক কাৰকে শাৰীৰিক লক্ষণবোৰ প্ৰভাৱিত কৰে।

সাধাৰণ মানসিক স্বাস্থ্য ব্যৱহাৰৰ ভিতৰত আছে: চাপ আৰু উদ্বেগ, বিশেষকৈ চিকিৎসা আগত ভয় আৰু আঘাতৰ পিছত মানসিক চাপৰ লক্ষণ (পিটিএছডি), ফবিয়া, আচৰণ নিয়ন্ত্ৰণৰ সমস্যা যাৰ ভিতৰত আছে ধূমপান ত্যাগ কৰা, ওজন হ্ৰাস কৰা আৰু ইউৰেচিছ আদি।তাৰ বাহিৰেও ই আন সাধাৰণ চিকিৎসাৰ বাবেও খুব গুৰুত্বপূৰ্ণ।

তাৰে ভিতৰত আছে:

অনিদ্ৰা।

হাপানি।

ৰজোনিবৃত্তিৰ সময়ত গৰম ফ্লেছ।

গেষ্ট্ৰোইনটেস্টাইনেল বিকাৰ, যাৰ ভিতৰত আছে ইৰিটেবল বাৱেল চিণ্ড্ৰোম (আই.বি.এছ.)।

বিষ নিয়ন্ত্ৰণ, যাৰ ভিতৰত আছে কৰ্কট ৰোগ, ফাইব্ৰোমায়েলজিয়া, মাইগ্ৰেইন।

এই আৰু আন বহুতো চিকিৎসীয় স্থিতিত ব্যৱহাৰৰ বাবে সম্মোহন চিকিৎসা বৰ্তমানো অব্যাহত আছে।

সম্মোহনৰ চাৰিটা স্তৰ আছে: অন্তৰ্ভুক্তি, গভীৰকৰণ, পৰামৰ্শ আৰু উত্থান।

অন্তৰ্ভুক্তি : এই পৰ্যায়ত, ব্যক্তিজন শিথিল হ’বলৈ আৰম্ভ কৰে, ইয়াত তেওঁৰ মনোযোগ কেন্দ্ৰীভূত কৰা হয়। সম্মোহন থেৰাপিষ্টে ব্যক্তি জনক এই পৰ্যায়ৰ মাজেৰে নিৰ্দিষ্ট কৌশল যেনে নিয়ন্ত্ৰিত উশাহ লোৱা , প্ৰগতিশীল পেশী শিথিল কৰা বা দৃশ্যমান প্ৰতিচ্ছবিৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া আদিৰ দৰে নিৰ্দিষ্ট কৌশলৰ সৈতে পথ প্ৰদৰ্শন কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে।

গভীৰকৰ : এই পৰ্যায়টোৱে প্ৰথম পৰ্যায়টো অব্যাহত ৰাখে, ই ব্যক্তি জনৰ শিথিলতা আৰু মনোযোগক এক গভীৰ স্তৰলৈ লৈ যায়। এই পদক্ষেপটোত প্ৰায়ে একে ধৰণৰ অৱনমিত ছবি যেনে লাহে লাহে গভীৰ টোপনি আদি অন্তৰ্ভুক্ত হৈ থাকে। এই প্ৰথম দুটা পৰ্যায়ৰ উদ্দেশ্য হৈছে পৰামৰ্শৰ প্ৰতি ব্যক্তি জনৰ সহজ কৰি তোলা।

পৰামৰ্শ : এয়া হৈছে অভিজ্ঞতা, আচৰণ বা ধাৰণাৰ প্ৰকৃত পৰিৱৰ্তনৰ পৰ্যায়। ইয়াত সম্মোহনচিকিৎসকে ছবি আৰু সাৱধানে বাছনি কৰা ভাষা ব্যৱহাৰ কৰাটো দৰকাৰী । পৰামৰ্শবোৰ সাধাৰণতে লক্ষণবোৰ কেন্দ্ৰীভূত কৰি দিয়া হয় যাতে সহায়ক হৈ উঠে। পৰামৰ্শ এই ধৰণেৰে প্ৰদান কৰা হয় যাতে ই ব্ব্যক্তি জনৰ ধাৰণা, সংবেদন, আৱেগ, স্মৃতি, চিন্তা বা আচৰণত নতুন আৰু প্ৰয়োজনীয় পৰিবৰ্তন আনিব পাৰে।

উত্থান: এই পৰ্যায়ত, ব্যক্তি জনক সম্মোহনৰ পৰা উলিয়াই অনা হয়। সম্মোহনবিদে উভতাই আকৌ গভীৰকৰ ব্যৱহাৰ কৰে যেনে চিৰি বগাই থকা বা গণনা কৰি থকা আদি।

সম্মোহনক দুটা ধৰণে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি, পৰামৰ্শ চিকিৎসা হিচাপে বা ৰোগীৰ বিশ্লেষণৰ বাবে।

পৰামৰ্শ চিকিৎসা: সম্মোহনী অৱস্থাই ব্যক্তিজনক পৰামৰ্শবোৰৰ প্ৰতি সঁহাৰি দিবলৈ অধিক ভালদৰে সক্ষম কৰি তোলে। সেয়েহে, সম্মোহন চিকিৎসাই কিছুমান লোকক কিছুমান আচৰণ সলনি কৰাত সহায় কৰিব পাৰে, যেনে ধূমপান বন্ধ কৰা বা নখ কামোৰা। ই লোকসকলক ধাৰণা আৰু সংবেদন সলনি কৰাত সহায় কৰিব পাৰে, আৰু বিষৰ চিকিৎসাত বিশেষভাৱে উপযোগী।

বিশ্লেষণ: এই পদ্ধতিটোৱে বিকাৰ বা লক্ষণৰ এক সম্ভাৱ্য মানসিক মূল কাৰণ অন্বেষণ কৰিবলৈ শিথিল অৱস্থা ব্যৱহাৰ কৰে, যেনে এজন ব্যক্তিয়ে তেওঁলোকৰ অচেতন স্মৃতিত লুকুৱাই ৰখা এক আঘাতজনক অতীতৰ ঘটনা। আঘাতটো প্ৰকাশ হোৱাৰ পিছত, ইয়াক মনোচিকিৎসাত সমাধান কৰিব পাৰি।

যদিও এই চিকিৎসাত সম্মোহনবিদ বা সম্মোহনথেৰাপিষ্টে সম্মোহনৰ নিৰ্দেশনা দিয়ে, কিন্তু সম্মোহন হৈছে এজন ব্যক্তিৰ নিজৰ বাবে কৰা এক কাম। ব্যক্তি জনৰ ইচ্ছাৰ বিপৰীতে ইয়াত একো কৰিব নোৱাৰি।

সম্মোহন চিকিৎসা যদিও আগবাঢ়িছে তথাপিও ইয়াৰ বহুত ত্ৰুটি আছে। কেতিয়াবা সম্মোহন চিকিৎসাই কিছুমান ক্ষেত্ৰত মিছা বা বিকৃত স্মৃতি প্ৰস্তুত কৰিব পাৰে। যিসকল লোক অতি পৰামৰ্শযোগ্য তেওঁলোকৰ সম্মোহনৰ অধীনত থকা সময়ত ব্যক্তিগত নিয়ন্ত্ৰণৰ অনুভূতি হ্ৰাস পাব পাৰে। কিছুমান লোকে পাৰ্শ্বক্ৰিয়া যেনে উদ্বেগ, মুৰৰ বিষ, বা মূৰ ঘূৰোৱা অনুভৱ কৰিব পাৰে।

তাৰ বাহিৰে মানসিক লক্ষণ থকা ব্যক্তি, যেনে ভ্ৰম বা ড্ৰাগ বা সুৰা ব্যৱহাৰ কৰা ব্যক্তিৰ বাবে সম্মোহন উপযুক্ত নহ’ব পাৰে। চিকিৎসা বা অস্ত্ৰোপচাৰৰ চিকিৎসাৰ প্ৰয়োজন হ’ব পৰা যিকোনো শাৰীৰিক বিকাৰৰ বাবে চিকিৎসকে ব্যক্তিজনক মূল্যাঙ্কন কৰাৰ পিছতহে ইয়াক বিষ নিয়ন্ত্ৰণৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰিব লাগে। মানসিক ৰোগৰ বাবে অন্যান্য অধিক পৰম্পৰাগত চিকিৎসা, যেনে ঔষধৰ তুলনাত সম্মোহন চিকিৎসাৰ এক কম কাৰ্যকৰী প্ৰকাৰ হ’ব পাৰে।

কিছুমান থেৰাপিষ্টে সম্ভৱতঃ দমন কৰা স্মৃতিপুনৰুদ্ধাৰ কৰিবলৈ সম্মোহন ব্যৱহাৰ কৰে, যদিহে তেওঁলোকে বিশ্বাস কৰে যে ব্যক্তিজনৰ মানসিক বিকাৰৰ সৈতে সম্পৰ্কিত। অৱশ্যে, সম্মোহনৰ অধীনত ৰোগীয়ে মনত পেলোৱা তথ্যৰ মানদণ্ড সদায়ে নিৰ্ভৰযোগ্য নহয়। ইয়াৰ উপৰিও, সম্মোহনে মিছা স্মৃতি সৃষ্টি কৰাৰ আশংকা থাকিব পাৰে । সাধাৰণতে অনিচ্ছাকৃত পৰামৰ্শ বা থেৰাপিষ্টৰ দ্বাৰা আগশাৰীৰ প্ৰশ্ন সোধাৰ ফলত এই ধৰণৰ ঘটনা হ’ব পাৰে।

এই কাৰণবোৰৰ বাবে, সম্মোহনক এতিয়া বেছিভাগ প্ৰকাৰৰ মনোচিকিৎসাৰ এক উমৈহতীয়া বা মূলসুঁতিৰ অংশ বুলি গণ্য কৰা নহয়। লগতে, কিছুমান মানসিক বিকাৰৰ বাবে সম্মোহনৰ ব্যৱহাৰ য’ত ৰোগীসকল পৰামৰ্শৰ প্ৰতি অত্যাধিক সংবেদনশীল হ’ব পাৰে, যেনে বিচ্ছিন্ন বিকাৰ, বিশেষভাৱে বিতৰ্কিত হৈ থাকে।

সম্মোহন চিকিৎসা এক সুৰক্ষিত প্ৰক্ৰিয়া যদিহে ইয়াক এজন প্ৰশিক্ষিত থেৰাপিষ্টৰ সহায়ত কৰা হয়। সম্মোহন চিকিৎসাই কেতিয়াও ব্যক্তি এজনৰ মগজু নিয়ন্ত্ৰণ নকৰে। আনকি থেৰাপিষ্টে ব্যক্তিজনক কিবা লজ্জাজনক বা কৰিব নিবিচৰা কিবা কৰাব নোৱাৰে।

person in black long sleeve shirt holding silver necklace — Photo by cottonbro studio on Pexels.com

সংঘমিত্ৰা কাশ্যপ, মনোবিজ্ঞানী

Images from different sources

Mahabahu.com is an Online Magazine with collection of premium Assamese and English articles and posts with cultural base and modern thinking. You can send your articles to editor@mahabahu.com / editor@mahabahoo.com (For Assamese article, Unicode font is necessary)