বাইপোলাৰ ডিচঅৰ্ডাৰ : এক সংমিশ্ৰণ
সংঘমিত্ৰা কাশ্যপ
আপুনি কেতিয়াবা এনেকুৱা কোনো ব্যক্তিৰ সংযোগত আহিছেনে যি কেতিয়াবা অধিক উন্মত্ত নাইবা আৱেগিক হৈ পৰে, আৰু তেওঁলোকৰ এই ব্যৱহাৰত নিজৰ কোনো ধৰণৰ নিয়ন্ত্ৰণ নথাকে।
এই ব্যক্তি সকল এক ৰোগৰ স্বীকাৰত পৰিলেহে এই ধৰণৰ আচৰণ কৰে।
এই ৰোগৰ নাম হৈছে বাইপোলাৰ ডিচঅৰ্ডাৰ বা বিকাৰ।
বাইপোলাৰ ডিচঅৰ্ডাৰ এক মানসিক ৰোগ যাৰ ফলত মনোভাৱ, শক্তি, কাৰ্যকলাপৰ স্তৰ, একাগ্ৰতা, আৰু দৈনন্দিন কাম বোৰ সম্পাদন কৰাৰ সামৰ্থ্যত অস্বাভাৱিক পৰিৱৰ্তন হয়। এই পৰিৱৰ্তনবোৰ ঘণ্টা, দিন, সপ্তাহ বা মাহধৰি থাকিব পাৰে আৰু আপোনাৰ দৈনন্দিন কাম বোৰ সম্পাদন কৰাৰ সামৰ্থ্যত বাধা দিব পাৰে। পূৰ্বতে এই ৰোগক মেনিক-ডিপ্ৰেচিভ ৰোগ বা উন্মত্ত হতাশা বুলি কোৱা হৈছিল।
হয়। বাইপোলাৰ বিকাৰ সাধাৰণতে কৈশোৰৰ শেষৰ ফালে বা প্ৰাৰম্ভিক প্ৰাপ্তবয়স্ক অৱস্থাত ধৰা পৰে। কেতিয়াবা, শিশুৰ ক্ষেত্ৰত বাইপোলাৰ লক্ষণ দেখা দিব পাৰে। যদিও সময়ৰ লগে লগে লক্ষণবোৰ পৃথক হ’ব পাৰে, বাইপোলাৰ বিকাৰৰ বাবে সাধাৰণতে আজীৱন চিকিৎসাৰ প্ৰয়োজন হয়। এক নিৰ্ধাৰিত চিকিৎসা পৰিকল্পনা অনুসৰণ কৰিলে লোকসকলক তেওঁলোকৰ লক্ষণবোৰ নিয়ন্ত্ৰণ কৰাত আৰু তেওঁলোকৰ জীৱনৰ মানদণ্ড উন্নত কৰাত সহায় কৰিব পাৰে।
বাইপোলাৰ ডিচঅৰ্ডাৰ তিনি প্ৰকাৰৰ থকা বুলি মনস্তত্ত্ববিদ সকলে অনুধাৱন কৰিছে । এই তিনিও প্ৰকাৰতে বিভিন্ন মনোভাৱ, শক্তি আৰু কাৰ্যকলাপৰ স্তৰৰ স্পষ্ট পৰিৱৰ্তন অন্তৰ্ভুক্ত থকা দেখা যায়। এই মনোভাৱবোৰ অত্যন্ত উৎফুল্লিত, খিংখিঙীয়া, বা শক্তিযুক্ত আচৰণৰ (উন্মত্ত ঘটনা বুলি জনা যায়) সময়ৰ পৰা আৰম্ভ কৰি অতি দুখী, উদাসীন, বা আশাহীন সময়লৈকে (হতাশাজনক ঘটনা বুলি জনা যায়) সলনি হোৱা পৰিলক্ষিত হয়।
কম গুৰুতৰ উন্মত্ত ঘটনাক হাইপোমেনিক খণ্ড বুলি কোৱা হয়।
এই প্ৰকাৰ সমূহৰ বিষয়ে তলত আৰু বিস্তাৰ কৈ বৰ্ণনা কৰা হ’ল।
১) বাইপোলাৰ ১ বিকাৰক কমেও ৭ দিন (দিনটোৰ বেছিভাগ, প্ৰায় প্ৰতিদিনে) বা উন্মত্ত লক্ষণৰ দ্বাৰা সংজ্ঞায়িত কৰা হয় । ই ইমান গুৰুতৰ হয় যে ব্যক্তিজনক তাৎক্ষণিক চিকিৎসালয়ৰ যত্নৰ প্ৰয়োজন হয়। সাধাৰণতে ইয়াত হতাশাৰ ঘটনাও ঘটে, কমেও 2 সপ্তাহ স্থায়ী হয়। মিশ্ৰিত বৈশিষ্ট্যৰ(একে সময়তে হতাশাজনিত লক্ষণ আৰু উন্মত্ত লক্ষণ থকা) সৈতে হতাশাৰ ঘটনাবোৰো ইয়াত সম্ভৱ।
২) বাইপোলাৰ ২ বিকাৰটো হতাশাজনক খণ্ড আৰু হাইপোমেনিক খণ্ডৰ এক আৰ্হিৰ দ্বাৰা সংজ্ঞায়িত কৰা হয়। ই বাইপোলাৰ ১বিকাৰৰ উন্মত্ত খণ্ডবোৰতকৈ কম অলপ গুৰুতৰ হোৱা দেখা যায়।
৩)চাইক্ল’থাইমিক বিকাৰ বাৰে বাৰে হোৱা হাইপোমেনিক আৰু হতাশাজনিত লক্ষণৰ দ্বাৰা সংজ্ঞায়িত কৰা হয়, যি পৰ্যাপ্ত তীব্ৰ নহয়।
কেতিয়াবা এজন ব্যক্তিয়ে বাইপোলাৰ বিকাৰৰ লক্ষণ অনুভৱ কৰিব পাৰে কিন্তু লক্ষণ সমূহৰ হৈও ওপৰৰ তালিকাভুক্ত তিনিটা শ্ৰেণীৰ সৈতে কোনো মিল নথাকিবও পাৰে। ইয়াক “অন্যান্য নিৰ্দিষ্ট আৰু অনিৰ্দিষ্ট বাইপোলাৰ আৰু সম্পৰ্কিত বিকাৰ” বুলি কোৱা হয়।
বাইপোলাৰ আই ডিচ অৰ্ডাৰৰ লক্ষণসমূহৰ ভিতৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ সমূহ হৈছে :
উন্মত্ত খণ্ড :
এক উন্মত্ত ঘটনা কমেও এক সপ্তাহৰ সময়তকৈ অধিক হ’ব লাগিব। এই সময়ত এজন ব্যক্তি দিনটোৰ বেছিভাগ সময় অত্যন্ত উচ্চ-উৎসাহী বা খিংখিঙীয়া হব লাগিব আৰু স্বাভাৱিকতকৈ অধিক শক্তি আৰু আচৰণত নিম্নলিখিত তিনিটা পৰিৱৰ্তন অনুভৱ কৰা যেন অনুভৱ কৰিব লাগিব। এই তিনিটা আচৰণ সমূহ হৈছে :
টোপনিৰ প্ৰয়োজনীয়তা হ্ৰাস হোৱা (যেনে, স্বাভাৱিকতকৈ যথেষ্ট কম টোপনি থকা স্বত্বেও উদ্যমী অনুভৱ কৰা
বৰ্ধিত বা দ্ৰুত বক্তব্য
কথা কওঁতে নিয়ন্ত্ৰণহীন চিন্তা বা দ্ৰুততাৰে ধাৰণা বা বিষয় সলনি কৰা
বিভ্ৰান্তি
বৰ্ধিত কাৰ্যকলাপ (যেনে অস্থিৰতা, একেলগে কেইবাটাও প্ৰকল্পত কাম কৰা)
বৰ্ধিত বিপদজনক আচৰণ (যেনে বেপৰোৱা গাড়ী চলোৱা, খৰচ কৰা)
হতাশাজনক লক্ষণ :
এক গুৰুত্বপূৰ্ণ হতাশাৰ ঘটনা কমেও দুই সপ্তাহৰ সময় এজন ব্যক্তিৰ জীৱনত থাকিব লাগিব, য’ত এজন ব্যক্তিৰ নিম্নলিখিত লক্ষণবোৰৰ কমেও পাঁচটা থকাটো খুবেই প্ৰয়োজনীয়। এই কেইটা হৈছে :
তীব্ৰ দুখ বা হতাশা
প্ৰিয় কাৰ্যকলাপৰ প্ৰতি আগ্ৰহ হেৰুওৱা
মূল্যহীনতা বা অপৰাধবোধ
ভাগৰ
টোপনি বৃদ্ধি বা হ্ৰাস হোৱা
ভোক বৃদ্ধি বা হ্ৰাস হোৱা
লেহেমীয়া কথা বা চলাচল
মনোযোগ দিয়াত অসুবিধা
মৃত্যু বা আত্মহত্যাৰ সঘনাই চিন্তা আদি ।
হাইপোমেনিক খণ্ড :
হাইপোমেনিক খণ্ড এটাক কম গুৰুতৰ উন্মত্ত লক্ষণৰ দ্বাৰা চিহ্নিত কৰা হয় যি এসপ্তাহৰ সলনি একেৰাহে মাত্ৰ চাৰি দিন চলিব পাৰে। হাইপোমেনিক লক্ষণবোৰে দৈনন্দিন কাৰ্যকলাপৰ মুখ্য সমস্যাৰ সৃষ্টি নকৰে যিবোৰ সাধাৰণতে উন্মত্ত লক্ষণবোৰে সৃষ্টি কৰে।
বাইপোলাৰ বিকাৰৰ লক্ষণবোৰ সাধাৰণতে চিকিৎসাৰ দ্বাৰা উন্নত হয়।
ঔষধ হৈছে বাইপোলাৰ ডিচঅৰ্ডাৰ চিকিৎসাৰ আধাৰশিলা,“মুড ষ্টেবিলাইজাৰ” (যেনে লিথিয়াম) বুলি জনা জাত ঔষধ হৈছে বাইপোলাৰ বিকাৰৰ বাবে আটাইতকৈ সচৰাচৰ নিৰ্ধাৰিত প্ৰকাৰৰ ঔষধ।
এই ঔষধবোৰে ভাৰসাম্যহীন মগজুৰ সংকেত সংশোধন কৰে বুলি বিশ্বাস কৰা হয়। তাৰ বাহিৰেও মনোচিকিৎসা আৰু টক থেৰাপীৰ জৰিয়তেও ৰোগীক চিকিৎসা প্ৰদান কৰা হয়। কিছুমান ক্ষেত্ৰত, যেতিয়া ঔষধ আৰু মনোচিকিৎসাই সহায় নকৰে, ইলেক্ট্ৰকনভালচিভ থেৰাপী (ইচিটি) বুলি জনা জাত এক কাৰ্যকৰী চিকিৎসা ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।
ই.চি.টি.-ত ৰোগী এনাস্থেচিয়াৰ অধীনত কৰি মূৰৰ ছালত বৈদ্যুতিক প্ৰবাহৰ কিছু সামগ্ৰী সংযুক্ত কৰি কিছু বৈজ্ঞানিক পদ্ধতিৰে চিকিৎসা কৰা হয়। ই কিছুমান সংকেত মগজুলৈ পঠিয়াই, যি মগজুৰ সংকেত পথবোৰ পুনৰ নিৰ্মাণ কৰে বুলি বিশ্বাস কৰা হয়। যিহেতু বাইপোলাৰ ডিচঅৰ্ডাৰ হৈছে এক দীৰ্ঘম্যাদী ৰোগ য’ত সাধাৰণতে মেজাজৰ ঘটনাবোৰ পুনৰাবৃত্তি হয়, গতিকে ইয়াত চলিত প্ৰতিৰোধমূলক চিকিৎসাৰ পৰামৰ্শ দিয়া হয়।
বাইপোলাৰ ডিচঅৰ্ডাৰ চিকিৎসা স্বকীয় কৰা হয়। ইয়াৰ আন বিভিন্ন নতুন চিকিৎসাৰ পদ্ধতি বৰ্তমানে আৱিষ্কাৰ কৰা হৈছে আৰু ই সফল হোৱাও দেখা গৈছে । আচলতে, বাইপোলাৰ বিকাৰ থকা ব্যক্তি সকলক চিকিৎসাৰ লগতে ঘৰৰ আৰু পৰিয়ালৰ সহযোগৰ যথেষ্ট প্ৰয়োজন হয়। এই সহযোগিতাই এনে ব্যক্তিক নতুন প্ৰেৰণা দিয়ে।
সেয়ে এই ব্যক্তি সকলৰ লক্ষণ সমূহ বুজি তেওঁলোকক উন্নত চিকৎসাৰ ব্যবস্থা কৰাৰ লগতে তেওঁলোকক মৰম আৰু সাহস দিয়াটো উচিত।
[সংঘমিত্ৰা কাশ্যপ, মনোবিজ্ঞানী]
Images from different sources
Mahabahu.com is an Online Magazine with collection of premium Assamese and English articles and posts with cultural base and modern thinking. You can send your articles to editor@mahabahu.com / editor@mahabahoo.com ( For Assamese article, Unicode font is necessary)